Respondoj de 'Abdu'l-Baha - Parto I (Tradukita de Lidja Zamenhof)

RESPONDOJ DE ‘ABDU’L-BAHÁ

Ŝanĝoj faritaj al la literumado de orientaj vortoj:
(blue-emfazitaj vortoj estas tiuj kiuj estas ŝanĝitaj)

originala manuskripto: nuna teksto:

imamo imámo

islamo Islámo

irako / `Iráq /

irano / irana Írán / írána

Akko ‘Akká

Teherano Ṭihrán

veziro vazír

ulemo `ulamá

babano bábano

bahaano baháano

Buddo Budho

sufano Ṣúfí

ŝiano Shí’ih

sunnano sunní

paŝaho Páshá

ŝaho Sháh

sultano sulṭáno

RESPONDOJ DE ‘ABDU’L-BAHÁ

Kolektis kaj tradukis el la persa lingvo

Laura Clifford Barney

Esperantigis

Lidja Zamenhof

ANTAŬPAROLO

“Mi donis al vi la momentojn de mia laceco”, diris ‘Abdu’l-Bahá[1], leviĝante de la tablo, post kiam li respondis al unu el miaj demandoj.

Kiel estis en tiu tago, tiel estis plue. Inter la laborhoroj li ripozadis de sia laceco en renovigado de la laboro. Kelkfoje li povis paroli ĝis la ino, sed ofte se eĉ la temo postulis pli da tempo li estis forvokita post kelkaj momentoj; alioje pasadis tagoj kaj eĉ semajnoj, dum kiuj li havis nenian okazon instrui min. Sed mi sciis esti pacienca, ĉar mi ĉiam havis antaŭ mi pli grandan instruon – la instruon de lia persona vivo.

Dum miaj pluraj vizitoj en ‘Akká, kiam ‘Abdu’l-Bahá parolis, mi enskribadis tiujn respondojn, ne por ilin publikigi, sed simple por havi ilin por mia plua studado. Komence ili estis adaptataj al la buŝa tradukado de interpretanto, poste, kiam mi iomete ekposedis la persan lingvon, al mia limigita vortrezoro. Tio ĉi klarigas la ripetadon de la figuroj kaj frazoj, ĉar neniu disponas pli feliĉajn esprimojn, ol ‘Abdu’l-Bahá. En ĉi tiuj lecionoj li estas instruisto, adaptanta sin al sia lernanto, ne oratoro aŭ poeto.

Tiu ĉi libro prezentas nur kelkajn flankojn de baháismo, kiu estas universala en sia revelacio, kaj havas por ĉiu demandanto respondon, konforman al lia evoluostato kaj bezonoj.

Miaokaze la instruoj estis donataj simple, por konformi al mia elementa scio, kaj pro tio ili neniel estas kompletaj kaj elĉerpantaj, kiel povus kredigi la tabelo de la enhavo; la tabelo de la enhavo estas aldonita nur por indiki la priparolitajn temojn. Sed mi kredas, ke tio, kio estis tiel valora por mi, povas utili ankaŭ al aliaj, ĉar ĉiuj homoj, malgraŭ siaj diferencoj, estas ja unuigitaj en serĉado de la vero. Tial mi petis ‘Abdu’l-Bahán pri la permeso publikigi tiujn ĉi paroladojn.

Komence ili ne estis iel speciale ordigitaj, sed nun ili estas krude klasiikitaj por la oportuneco de legantoj. La teksto de la libro estas fidela al la persa, kelkfoje eĉ je malprofito de la angla stilo; kelkaj ŝanĝoj estas faritaj en la traduko nur kiam la laŭvorta traduko estus tro malsimpla kaj malklara. La intermetitaj vortoj, nepraj por pliklarigi la sencon, ne estas indikitaj en iu maniero, por eviti tro oftan interrompadon de la penso per teknikaj aŭ klarigaj signoj. Ankaŭ multaj el la persaj kaj arabaj nomoj estas skribitaj en la plej simpla maniero, ne sekvante ekzakte la sciencan sistemon, kiu povus esti malfacila por mezkompetanta leganto.[2] En la unuan eldonon mi metis nur neprajn notojn, por ke la kialo de la publikigo estu plenumita sen pluaj forsendoj.

LAURA CLIFFORD BARNEY.

Majo 1907.

Por informi tiujn, kiuj scias nenion aŭ malmulte pri baháismo, ni donas la sekvantan noton, tradukitan en la Enciklopedio de Larousse:

Baháismo, la religio de la disĉiploj de Bahá’u’lláh, daŭrigo de bábismo. – Mírzá Husayn ‘Alí Núrí Bahá’u’lláh estis naskita en Tihrán en 1817 j. De la j. 1844 li estis unu el la unuaj sekvantoj de Báb, kaj dediĉis sin al la pacema disvastigado de lia doktrino en Persujo. Post la morto de Báb li estis kune kun la ĉefaj bábanoj ekzilita en Baghdadon, poste en Konstantinoplon, kaj Adrianoplon, sub la gardo de la otomana registaro. En la lasta urbo li malkaŝe deklaris sian mission. Li estis “Tiu, al kiu Dio sin malkaŝos”, kiun Báb antaŭdiris en siaj verkoj, la granda Malkaŝanto de Dio, promesita por la lastaj tagoj. En siaj leteroj al la ĉefaj regantoj de Eŭropo li propones al ili ligi sin kun li por starigi religion kaj universalan pacon. De tiu tempo la bábanoj, kiuj akceptis lin, iĝis baháanoj. La sulṭáno tiam ekzilis lin ( 1868 j. ) en ‘Akkán en Palestino, kie li verkis plimulton de siaj fundamentaj verkoj, kaj kie li mortis en la j. 1892 ( la 29an de majo ). Li konfidis al sia filo, ‘Abbás Effendi ‘Abdu’l-Bahá la taskon de disvastigado de la religio kaj de daŭrigado de rilatoj inter baháanoj de ĉiuj mondpartoj. Fakte baháanoj trovas sin ĉie, ne nur en la mahometanaj landoj, sed ankaŭ en ĉiuj landoj de Eŭropo, same kiel en Usono, Kanado, Japanujo, Hindujo k.t.p. Tio ĉi estas pro tio, ke Bahá’u’lláh sciis transformi bábismo en universalan religion, kiu estas prezentata kiel plenumo kaj kompletigo de ĉiuj antaŭaj kredoj. Judoj atendas Mesion, kristanoj revenon de Kristo, mahometanoj Mahdíon, budhanoj la kvinan Budhon, zoroastranoj Ŝahon Bahrámon, hindoj reenkorpiĝon de Kriŝno kaj ateistoj – pli bonan socialan organizon. Bahá’u’lláh reprezentas ilin ĉiujn, kaj tiamaniere neniigas la rivalecojn kaj malamikecojn inter diversaj religion; li repacigas ilin en ilia komenca pureco kaj liberigas de la degenereco de dogmoj kaj ritoj. Ĉar baháismo ne havas pastrojn, religiajn ceremoniojn, nek publikajn preĝojn; ĝia sola dogmo estas kredo je Dio kaj je Liaj Malkaŝantoj (Zoroastro, Moseo, Jesuo k.t.p., Bahá’u’lláh. La principaj verkoj de Bahá’u’lláh estas Kitáb-i-Íqán, Kitáb-i-Aqdas, Kitáb-i-‘Ahd kaj multaj leteroj aŭ “tabuletoj”, adresitaj al regnestroj aŭ al privataj individuoj. Ritoj havas nenian lokon en tiu ĉi religio, kiu devas esti esprimata en la tuta agado de la vivo, kaj efektivigata en amo al proksimulo. Ĉiu devas havi okupon. Ordonita kaj reguligita estas instruado de infanoj. Neniu rajtas aŭskulti konfeson de pekoj aŭ absolvi. Al pastroj de la ekzistantaj religioj estas konsilite orlasi senedzinecon kaj prediki per sia ekzemplo, vivante en rilatoj kun homoj. Universale rekomendita estas monogamio k.t.p. Problemoj nedecitaj estas lasitaj al la decidoj de Baytu’l-‘Adl aŭ Domo de Justeco, vokita al vivo de Bahá’u’lláh. Respekto al ŝtatestro estas parto de respekto al Dio. Universala lingvo kaj kreo de arbitracia tribunalo internacia devas forigi militon. “Vi estas folioj de la sama arbo kaj gutoj de la sama maro” – diris Bahá’u’lláh. Mallonge dirante, ĝi estas ne tiom nova religio, kiom religio renovigita kaj unuigita, direktata de ‘Abdu’l-Bahá. – (Noveau Larousse Illustré, aldono, p. 66 )

PARTO I

PRI LA INFLUO DE LA PROFETOJ JE

LA PROGRESADO DE LA HOMARO

LA NATURO ESTAS REGATA DE UNU UNIVERSALA LEĜO.

La naturo estas tiu kondiĉaro, tiu realaĵo, kiu evidente konsistas el vivo kaj morto, aŭ alivorte, el kombinado kaj malkombinado de ĉiuj aĵoj.

La naturo estas subigita al absoluta organizo, al fiksitaj leĝoj, al kompleta ordo kaj difinita plano, de kiuj ĝi neniam foriĝos. Ĝi estas subigita al ili vere ĝis tia grado, ke se vi rigardos atente kaj per akrevidaj okuloj de plej malgranda nevidebla atomo ĝis tiel grandaj korpegoj de la mondo de l’ ekzisto, kiel la suna globo aŭ aliaj grandegaj kaj lumaj sferoj, ĉu vi rigardos ilian organizon, kombinecon, iliajn formojn aŭ movojn, vi trovos, ke ili ĉiuj estas sur la plej alta grado de organizo kaj restas sub unu leĝo, de sub kiu ili neniam foriĝos.

Sed se vi rigardos la naturon mem, vi vidos, ke ĝi havas nenian inteligentecon, nenian volon. Ekzemple la naturo de fajro estas bruli, kaj ĝi brulas sen volo aŭ inteligenteco. La naturo de la suno estas radieco, kaj ĝi brilas sen volo aŭ inteligenteco. La naturo de vaporo estas levadi sin supren, kaj ĝi supreniĝsa sen volo aŭ inteligenteco. Tiel do estas klare, ke la naturaj movoj de ĉiuj aĵoj estas laŭdevaj; ne ekzistas movoj laŭvoloj krom tiuj de bestoj, kaj antaŭ ĉio de homo. Homo havas la eblon deflankiĝi de la naturo kaj kontraŭstari ĝin, ĉar li malkovras la konstruon de aĵoj. Ekzemple li elpensis la telegrafon, kiu estas komunikilo inter la Oriento kaj la Okcidento. Estas do evidente, ke homo regas la naturon.

Kiam vi trovas en la ekzisto tiajn organizojn, aranĝojn kaj leĝojn, ĉu vi povas diri, ke ĉio tio estas rezultaĵo de la naturo, kvankam la naturo havas nek inteligentecon, nek perceptopovon? Se ne, estas klare, ke tiu naturo, kiu posedas nek perceptopovon, nek inteligentecon, estas regatta de Ĉionpova Dio, kiu estas Reganto de la mondo de l’ naturo; kion ajn Li volas, Li igas la naturon estigi ĝin.[3]

Unu el la aferoj, kiuj aperies en la mondo de l’ ekzisto, kaj kiu estas unu el la pestuloj de la naturo, estas la homa vivo. Konsiderata de tiu ĉi vidpunkto homo estas la branĉo, la naturo estas la radiko; ĉu do povas la volo kaj inteligenteco kaj ĉiuj perfektecoj, ekzistantoj en la branĉo, foresti en la radiko?

El tio estas klare ke la naturo en sia propra esenco estas regata per la potenco de Dio, kiu estas la Eterna Ĉionpovanto: Li tenas la naturon en precizaj reguloj kaj leĝoj kaj regas ĝin.

II.

ATESTOJ KAJ PRUVOJ DE LA EKZISTO DE DIO.

Unu el la pruvoj kaj argumentoj pri la ekzisto de Dio estas la fakto, ke homo ne kreis sin mem; ne, lia kreinto kaj elpensinto estas iu alia, ol li mem.

Estas certe kaj nedisputeble, ke la kreinto de homo ne similas homon, ĉar senpova kreaĵo ne povas krei alian estaĵon. La farinto, la kreinto, devas posedi ĉiujn perfektecojn, ke li povu krei.

Ĉu kreaĵo povas esti perfecta, kaj ĝia kreinto malperekta? Ĉu bildo povas esti ĉefverko, kaj la pentristo malperfekta en sia arto – ĉar tio estas lia arto kaj kreaĵo? Plie, la bildo ne povas esti samspeca, kiel la pentristo, alie la pentraĵo estus kreinta sin mem. Kiel ajn perfecta estus la bildo, kompare kun la pentristo ĝi estas sur ekstrema grado de malperfekteco.

La kreitaĵaro estas la fonto de malperektecoj. Dio estas la fonto de perfeektecoj. La malperfektecoj de la kreitaĵaro estas en si mem pruvo de la perfektecoj de Dio.

Ekzemple kiam vi rigardas homon, vi vidas, ke li estas malforta. Tiu ĉi malforteco de la kreaĵo estas pruvo de la Eterna Ĉionpovanto, ĉar se ekzistus nenia forteco, oni ne povus imagi malfortecon. Sekve la malforteco de la kreaĵo estas pruvo de la fonto de Diod, ĉar se ekzistus nenia forto ekzistus nenia malforteco. Tiel el tiu ĉi malforteco estas klare, ke ekzistas forto en la mondo. Plue, en la mondo de l’ kreitaĵoj ekzistas malriĉeco: sekve de tio nepre ekzistas riĉeco, ĉar malriĉeco estas videbla en la mondo. En la mondo de l’ kreitaĵoj ekzistas malklerec; nepre ekzistas scio, ĉar oni trovas malklerecon. Ĉar se ne ekzistus scio, ne ekzistus ankaŭ malklereco. Malklereco estas neekzisto de scio, kaj se estus nenia ekzisto, neekzisto ne povus esti estigita.

Estas certe, ke la tuta mondo de l’ kreaĵoj estas subigita al leĝoj kaj regado, kiujn ĝi ne povas malobei. Eĉ homo devas subiĝi al morto, dormo kaj aliaj kondiĉoj – t.e. homo estas en certaj rilatoj regatta, kaj nepre tiu regato devas havi reganton. Ĉar la karakterizaĵo de la kreaĵoj estas dependeco, kaj tiu ĉi dependeco estas esenca nepraĵo; devas ekzisti sendependa estaĵo, kies sendependeco estus esenca.

En tiu sama maniero ni komprenas pro homo malsana, ke devas esti iu, kiu estas sana.
Ĉar se ne ekzistus sano, lia malsano ne povus esti pruvita.

El tio ni scias, ke ekzistas Eterna Ĉionpovanto, kiu estas posedanto de ĉiuj perfektecoj; ĉar se Li ne posedus ilin, Li devus esti samspeca kun Siaj kreaĵoj.

En la tuta mondo de ekzisto okazas la samo. Plej malgranda kreaĵo pruvas, ke ekzistas kreinto. Ekzemple tiu ĉi peco da pano pruvas, ke ĝi havas farinton.

Gloro estu al Dio! Plej eta ŝanĝo, kaŭzita en la formo de plej malgrandra aĵo, pruvas la ekziston de kreinto. Ĉu do tiu ĉi granda universo, kiu estas senfina, povus esti memkreita kaj ekekzisti pro agado de materio kaj de elementoj? Kia stranga eraro estas tia supozo!

Tiuj klaraj argumentoj estas aldonitaj por malfortaj animoj; sed kiam la interna perceptopovo malfermiĝas, cent mil klaraj pruvoj aperas. Tiel, kiam homo sentas la loĝantan en si spiriton, li ne bezonas argumentojn pri ĝia ekzisto; sed por tiuj, kiuj estsa senigitaj de la malavaraĵoj de la spirito, necese estas starigi eksterajn argumentojn.

III.

BEZONO DE EDUKANTO.

Kiam ni konsideras la ekziston, ni vidas, ke ĉiuj regnoj – la minerala, la besta kaj la homa – bezonas edukanton.

Se la tero ne estas kulturata, ĝi iĝas sovaĝejo, kie kreskas senutilaj herbaĉoj; sed se venas kulturanto kaj kulturas la teron, ĝi donas rikolton, kiu nutras vivajn estaĵojn. Estas do klare, ke la tero bezonas la kulturadon de la terkulturisto. Konsideru arbojb: se ili restas sen kulturanto, ili estas senfruktaj, kaj sen la fruktoj ili estas senutilaj. Sed kiam ili estas prizorgataj de ĝardenisto, tiuj samaj senfruktaj arboj iĝas fruktohavaj, kaj, dank’ al la kulturado, flegado kaj inokulado, la arboj, kiuj havis maldolĉajn fruktojn, kreskigas dolĉajn fruktojn. Tio ĉi estas la logikaj pruvoj; en tiu ĉi tempo la homoj de la mondo bezonas argumentojn logikajn.

La samo estas vera koncerne bestojn. Konsideru, ke kiam besto estas edukata, ĝi iĝas doma, kaj ke kiam homo estas lasita seneduke, li iĝas besta, kaj ke plie, se li estas lasita al la regado de la naturo, li iĝas pli malalta, ol besto, dum se li estas edukata, li iĝas anĝelo. Ĉar pliparto da bestoj ne formanĝas siajn sampseculojn, sed homoj, inter la negroj de la Centra Afriko, mortigas kaj manĝas unu la alian.

Pripensu nun, ke ĝuste la edukado estas tio, kio metas la Orienton kaj la Okcidenton sub la regadon de homo: la edukado rezultigas mirindan industrion; la edukado disvastigas glorajn sciencojn kaj artojn; la edukado aperigas novajn malkovrojn kaj leĝojn. Se ne estus edukanto, ne ekzistus tiaj aferoj, kiel komforto, vivilizacio, vivfacilaĵoj kaj homaraneco. Se homo estus lasita sola en sovaĝejo, kie li vidus neniajn siajn samspeulojn, li certe fariĝus nura bruto; estas do klare, ke edukanto estas bezonata.

Sed estas tri specoj de la edukado: la materiala, la homa kaj la spirita. La materiala edukado koncernas la progreson kaj perfektigadon de la korpo, akirante por ĝi vivtenadon, materialan komforton kaj facilecon. Tiu ĉi edukado estas komuna por bestoj kaj homoj.

La homa edukado signifas la civilizacion kaj progreson, t.e. regadon kaj administradon, bonfaradon, industrion, artojn kaj metiojn, sciencon, grandajn elpensaĵojn kaj malkovrojn de la fizikaj leĝoj, kio estas la aktivaĵoj propraj al homo, distinge de besto.

La dia edukado estas tiu koncerne la Regnon de Dio. Ĝi konsistas el akirado de diaj perfektecoj, kaj tio ĉi estas la vera edukado. Ĉar en tiu ĉi rialto homo iĝas la centro de Dia sinelmontro, la elaperigo de la vortoj: “Ni kreu la homon laŭ Nia bildo, similan al Ni”[4]. Tio ĉi estas la plej alta celo de la mondo de l’ homaro.

Ni bezonas edukanton, kiu estus samtempe materiala, homa kaj spirita edukanto, kaj kies aŭtoritateco estus efektiva ĉiurilate. Tiel se iu dirus: “mi posedas perfektan komprenon kaj inteligentecon kaj mi ne bezonas tion edukanton”, li neus tion, kio estas klara kaj evidenta, same kvazaŭ infano dirus: “mi ne bezonas edukadon; mi agados laŭ mia prudento kaj inteligenteco, kaj tiel mi atingos la perfektecojn de la ekzisto”, aŭ kvazaŭ blindulo dirus: “mi ne bezonas vidon, ĉar multaj aliaj blinduloj vivas sen malfacilaĵoj”.

Tiel estas klare kaj evidente, ke homo bezonas edukanton, kaj tiu ĉi edukanto devas esti nediskutebla kaj eksterdube perfecta en ĉiuj rilatoj kaj distingita super ĉiuj homoj. Ĉar alie li ne povus esti ilian edukanto. Speciale pro tio, ke li devas esti samtempe tiel ilia materiala kaj homa, kiel spirita edukanto. T.e. li devas instrui homojn aranĝadi kaj efektivigadi fizikajn aferojn kaj reguligadi la formojn de socio, kiuj rilatas al organizo de helpo kaj subteno de la vivo, por ke la materialaj aeroj estu organizitaj kaj reguligitaj por ĉiuj okazeblaj cirkonstancoj. En tiu sama maniero li devas starigi la human edukadon. T.e. li devas edukadi inteligentecon kaj penson en tia maniero, ke ili atingu kompletan evoluintecon, ke multiĝu ke la kompreno kaj scienco kaj ke malkovrita estu la realeco de aferoj, la misteroj de estaĵoj kaj la proprecoj de l’ ekzisto; ke tagon post tago perfektiĝadu instruiteco, elpensaĵoj kaj leĝoj, kaj ke el aferoj percepteblaj per la sentoj oni deduktu konkludojn pri la intelektaj aferoj.

Li devas ankaŭ doni la spirtan edukon, ke inteligenteco kaj kompreno penetru la metaizikan mondon, ricevu beneojn de la sanktiga blovo de la Sankta Spirito, kaj atingu kontakton kun la Superega Anaro. Li devas tiel eduki la realecon de homo, ke ĝi iĝu la centro de la Dia sinelmontro, ĝis tia grado, ke la atributoj kaj nomoj de Dio estu respegulitaj en la spegulo de la realeco de homo, kaj la sancta verso: “Ni kreu homon laŭ Nia bildo, similan al Ni” iĝu vera.

Estas klare, ke homa povo ne kapablas plenumi tiel grandan taskon, kaj ke la prudento sola ne povus akcepti respondecon por tiel granda misio. Kiel povus unu sola homo, sen helpo kaj subteno, meti undamentojn de tiel grandioza konstruaĵo? Li devas havi apogon en la helpo de la spirita kaj Dia potenco, por povi enterpreni tiun mision. Unu sankta homo donas vivon al la mondo de l’ homaro, ŝanĝas la aspekton de la tera globo, progresigas inteligentecon, vivigas animojn, metas fundamentojn de nova ekzisto, starigas bazojn de mirinda kreaĵaro, organizas la mondon, kunigas naciojn kaj religiojn en la ombron de unu standardo, elŝiras homon el la mondo de malperfektecoj kaj malvirtoj kaj inspiras al li la deziron kaj bezonon de naturaj kaj akiritaj perfektecoj. Certe nenio krom Dia potenco povus efektivigi tiel grandan taskon. Ni konsideru ĉi tion kun justeco, ĉar tio ĉi estas la afero de justeco.

Unu sankta homo sen helpo kaj subteno kapablas doni venkon al afero, kiun ĉiuj registaroj kaj popoloj de la mondo kun ĉiuj siaj armeoj kaj potencoj ne povas puŝi al ekzisto kaj disvastigi! Ĉu tio ĉi povus esti farita per homa forto? Ne, en la nomo de Dio! Ekzemple Kristo, sola kaj senhelpa, levis la standardon de spirita paco kaj justeco, kion ne povis efektivigi ĉiuj venkaj registaroj kun ĉiuj siaj armeoj. Konsideru, kia estis la sorto de tiel multaj kaj diversaj imperioj kaj popoloj: la roma imperio, Francujo, Germanujo, Rusujo, Anglujo k.t.p.; ĉiuj estis kunigitaj sub la saman tendon, t.e. la apero de Kristo starigis unuecon inter tiuj diversaj nacioj. Kelkaj el ili sub la influo de kristanismo iĝis tiel unuigitaj, ke ili oferadis siajn vivojn kaj propraĵojn unu por alia. Post la tempo de Konstanteno, kiu estis protagonisto de kristanismo, diferencoj ekestis inter ili. Kion ni celas atentigi estas, ke Kristo subtenis la aferon, kiun ĉiuj reĝoj de la tero ne povis starigi! Li unuigis diversajn religiojn kaj modifis la antikvajn morojn. Konsideru, kiel granda diseco estis inter romanoj, grekoj, sirianoj, egiptanoj, fenicianoj, izraelidoj kaj aliaj popoloj de Eŭropo. Kristo neniigis tiun disecon kaj iĝis la kaŭzo de amo inter tiuj gentoj. Kvankam post certa tempo la imperioj detruis tiun ĉi unuecon, la tasko de Kristo estis plenumita.

Tiel universala edukanto devas esti samtempe ne nur la materiala, sed ankaŭ la homa kaj spirita edukanto, kaj li devas posedi superhoman potencon pro povi plenumi sian oficon de dia instruanto. Se li ne elmontras tian sanktan potencon, li ne povas edukadi, ĉar se li estas malperekta, kiel li povas doni perfektan edukon? Se li estas malklera, kiel li povas klerigi aliajn? Se li estas majusta, kiel li povas justigi aliajn? Se li estas terama, kial li povas fari aliajn ĉielaj?

Nun ni devas konsideri juste: ĉu tiuj Malkaŝantoj de Dio[5], kiuj aperis, posedis ĉiujn tiujn kvalifikecojn, aŭ ne? Se ili ne havis tiujn kvalifikecojn kaj perfektecojn, ili ne estis veraj edukantoj.

Tial estu nia tasko pruvi al homoj pensemaj per logikaj argumentoj la perfektecon de Moseo, Kristo kaj de aliaj Malkaŝantoj de Dio. Kaj la pruvoj kaj konstatoj, kiujn ni donos, ne devas esti bazitaj sur tradiciaj, sed sur logikaj argumentoj.

Estas do pruvite per logikaj argumentoj, ke la mondo de ekzisto nepre bezonas edukanton, kaj ke ĝia edukado devas esti efektivigata per Dia potenco. Sendube estas, ke tiu ĉi sankta potenco estas ŝuldata al inspiro, kaj ke la mondo devas esti edukata per tiu ĉi potenco, kiu estas super homa povo.

IV.

ABRAHAMO.

Unu el tiuj, kiuj posedis tiun potencon kaj ĝian helpon, estis Abrahamo. Li estis naskita en la lando inter la du riveroj[6] kaj en familio senscia pri la Unueco de Dio. Li kontraŭstaris sian propran nacion kaj popolon, kaj eĉ sian propran familion, forĵetante ĉiujn iliajn diojn. Sola kaj sen ia helpo li kontraŭstaris al la potenca gento, kio estis afero nek simpla, nek faccila. Ĝi estas kvazaŭ en tiuj ĉi tagoj iu irus al kristana popolo, korligita al la Biblio, kaj parolus kontraŭ Kristo, aŭ se iu en la papa kortego – mi petas pardonon de Dio! – blasfemus en plej kruda maniero kontraŭ Kristo, malpace kun la kredantaro.

Tiu popolo ne kredis je unu Dio, sed je multaj dioj, al kiuj ĝi atribuis miraklojn; tial ĝi leviĝis kontraŭ li, kaj neniu subtenis lin krom Lot, la filo de lia frato, kaj unu aŭ du aliaj personoj sen ia signifo. Fine, ekstreme turmentita per la persekutado de siaj malamikoj, li estis devigita forlasi sian patrolandon. Efektive ili ekzilis lin, por lin pereigi kaj neniigi, por ke nenia postsigno restu post li.

Abrahamo venis tiam en la regionon de la Sankta Lando. Liaj malamikoj opiniis, ke tiu ekzilo kaŭzos lian ruinon kaj neniigon, ĉar ŝajnis ja neeble, ke homo, forpelita el sia patrolando, senigita de siaj rajtoj kaj persekutata de ĉiuj flankoj – se li eĉ estus reĝo – evitu pereon. Sed Abrahamo restis neŝancebla kaj elmontradis supernaturan firmecon. Kaj Dio faris, ke tiu ekzilo iĝis lia eterna honoro, ĉar li enradikigis la Unuecon de Dio, en la mezo de politeista generacio. Sekve de lia ekzilo la posteuloj de Abrahamo iĝis potencaj, kaj la Sankta Lando estis donita al ili. Rezulte de tio la instruoj de Abrahamo estis vaste diskonigitaj, Jakobo aperis en lia posteularo, kaj Jozefo, kiu iĝis reganto en Egiptujo. Sekve de lia ekzilo Moseo kaj estaĵo tia, kiel Kristo, naskiĝis el lia posteularo, kaj troviĝis Hagaro, de kiu estis naskita Iŝmaelo, kies unu el la praidoj estis Mahometo. Sekve de lia ekzilo Báb aperis en lia posteularo,[7] kaj la profetoj de Izraelo estis kalkulitaj inter la praidoj de Abrahamo. Kaj tio kontinuas sin en ĉiuj tempoj. Fine sekve de lia ekzilo la tuta Eŭropo kaj pliparto da Azio venis sub la gardodonan ombron de la Dio de Izraelo. Rigardu, kia estis la potenco, kiu ebligis al la homo, forkurinta el sia lando, fondi tian familion, estigi tian kredon kaj disvastigi tiajn instruojn. Ĉu iu povas diri, ke tio ĉi okazis hazarde? Ni devas esti justaj: ĉu tiu homo estis edukanto, aŭ ne?

Se la ekzilo de Abrahamo el Ur en Aleppon en Sirio sekvigis tiajn rezultatojn, ni devas konsideri, kia estos la efiko de la ekzilo de Bahá’u’lláh kaj de liaj pluraj vojiroj el ṭihrán en Bařľdádon, kaj el tie en Konstantinoplon, en Rumelion kaj en la Sanktan Landon.

Vidu, kiel perfekta edukanto estis Abrahamo!

MOSEO.

Moseo estis dum longa tempo paŝtisto en sovaĝejo. Laŭ la ekstera konsidero li estis homo, edukita en tirana domo, kaj estis konata kiel plenuminta mortigon. Li estis tre malamata kaj malestimata de la ĉefularo kaj popolo de Faraono.

Kaj ĝuste tia homo liberigis la grandan nacion el la katenoj de sklaveco, elirigis ĝin el Egiptujo kaj kondukis al la Sankta Lando.

Tiu popolo estis levita el la fundo de degrado al la supro de gloro. Ĝi estis mallibera, ĝi iĝis libera; ĝi estsis la plej malklera el popoloj, ĝi iĝis la plej klera. Rezulte de la institucioj, kiujn Moseo donis al la Izraelidoj, ili atingis la staton, kiu glorigis ilin inter ĉiuj nacioj; ĝis tia grado, ke kiam en najbaraj nacioj oni volis laŭdi iun homon, oni diradis: “certe li estas Izraelido”. Moseo starigis la religian leĝon kaj la civilan leĝon; tiuj ĉi donis vivon al la popolo de Izraelo kaj kondukis ĝin al la plej alta ebla grado de civilizacio de tiu periodo.

Ili atingins la staton de tia progreso, ke la saĝuloj de Grekujo venadis vidi la famulojn de Izraelo, kiel modelojn de perfekteco. Inter ili estis Sokrato, kiu vizitis Sirion kaj transprenis de la idoj de Izraelo la instruojn pri la Unueco de Dio kaj pri la senmorteco de animo. Post la reveno en Grekujon li diskonigadis tiujn ĉi instruojn. Poste la popolo de Grekujo ekstaris kontraŭ li, akuzis lin pri malpieco, kulpigis antaŭ la Areopago kaj kondamnis je morto per veneno.

Kiel povus homo, kiu estis balbutulo, kiu estis edukita en la domo de Faraono, kiu estis konata inter homoj, kiel mortiginto kiu pro timo restadis dum longa tempo en kaŝejo, kaj kiu estis paŝtisto – fondi tiel grandan Aferon, dum la plej saĝaj filozofoj de la mondo ne elmontris eĉ milonon de tia influo? Tio ĉi estas vere mirindaĵo.

Homo, kiu estis balbutulo, kiu ne povis eĉ paroli korekte, sukcesis subteni tian grandan Aferon! Se dia potenco ne helpus al li, li neniam kapablus plenumi tian grandan taskon. Tiuj ĉi faktoj estas neneeblaj. Scienculoj, la grekaj filozofoj, la eminentuloj de Romo iĝis famaj en la mondo, specialiĝinte, ĉiu el ili, nur en unu branĉo de scienco. Tiel Galen kaj
Hipokrato estis famaj en medicino, Aristotelo en logiko kaj rezonado, kaj Platono en etiko kaj teologio. Kiel do okazis, ke iu paŝtisto sukcesis akiri tiun tutan scion? Ekster ĉia dubo li devis ricevis helpon de ĉionpova potenco.

Konsideru ankaŭ, kiaj provoj kaj malfacilaĵoj naskiĝis por homoj. Por malhelpi kruelan agon Moseo mortigis egipton kaj post tio iĝis konata inter homoj kiel mortiginto, des li pro tio, ke la homo, kiun li mortigis, apartenis al la reganta nacio. Tiam li forkuris, kaj post tio li estis levita al la rango de profeto!

Malgraŭ sia malbona reputacio kiel mirinde li estis gvidata de supernatura potenco en la fondo de siaj grandaj institucioj kaj leĝoj!

VI.

KRISTO.

Poste venis Kristo, dirante: “Mi estas naskita de la Sankta Spirito.” Kvankam nun facile estas al kristanoj kredi tiun ĉi aserton, en tiu tempo ĝi estis tre malfacila. Laŭ la teksto de la Evangelio la fariseoj parolis: “Ĉu li ne estas la filo de Jozefo el Nazareto, kiun ni konas? Kiel li do povas diri, ke li estas veninte el la ĉielo?”

Mallonge dirante tiu homo, kiu ekstervide kaj en la okuloj de ĉiuj estis malalta, levis sin kun tiel granda potenco, ke li eksigis la religion, kiu daŭris de dekkvin jarcentoj, en la tempo, kiam la plej eta flankeniĝo de ĝi minacis morton al la leĝrompinto. Plie, en la tempo de Kristo la moraleco de la tuta mondo kaj la trajtaro de la Izraelidoj estis komplete malperfektaj kaj degenerintaj, kaj la Izraelidoj estis farintaj en la staton de kompleta degradeco, mizero kaj sklaveco. Jen ili estis sklavigitaj de ĥaldeoj kaj persoj, alifoje ili estis subigitaj de asirioj, poste ili iĝis dependaj kaj vasaloj de grekoj, kaj en la tempo de la alveno de Kristo ili estis regataj kaj malrespektataj de romanoj.

Tiu junulo, Kristo, per la helpo de supernatura povo senvalidigis la antikvan Leĝon de Moseo, reformis la ĝeneralan moralecon, kaj refoje konstruis fundamenton de eterna gloro de Izraelidoj. Plie, li alportis al la homaro la ĝojan novaĵon pri universala paco kaj vaste diskonigis la instruojn, kiuj estis ne nur por Izraelo sola, sed por universala feliĉo de la tuta homa gento.

La unuaj, kiuj penis neniigi lin estis Izraelidoj kaj liaj propraj parencoj. Laŭ ĉiaj eksteraj ŝajnoj ili venkis lin kaj alkondukis lin al plej terura mizero. Fini ili kronis lin per la dorna krono kaj krucumis. Sed Kristo, ekstervide en plej profunda mizero kaj aflikto, proklamis: “Tiu ĉi Suno brilegos, tiu ĉi Lumo radios, mia favoro ĉirkaŭregos la mondon kaj ĉiuj miaj malamikoj estos malaltigitaj.” Kaj kiel li diris, tiel estis: ĉar ĉiuj reĝoj de la tero ne povis kontraŭstari al li. Ne, ĉiuj iliaj flagoj estis faligitaj, dum la standardo de la Persekutito estis levita ĝis la zenito.

Sed tio ĉi estas kontraŭ ĉiuj reguloj de homa logiko. Estas do klare kaj evidente, ke tiu Glorulo estis vera edukanto de la mondo de l’ homaro, kaj ke li havis helpon kaj firmtenon de la dia potenco.

VII.

MAHOMETO.

Nun ni venas al Mahometo. Amerikanoj kaj eŭropanoj aŭdis pri la profeto multajn rakontojn, kiujn ili opinias veraj, kvankam la rakontintoj estis aŭ ignorantoj aŭ antagonistoj. Multaj el ili apartenis al pastraro; aliaj estis malkleraj islámanoj, kiuj ripetadis senbazajn tradiciaĵojn pri Mahometo, kiujn ili en sia malklereco opiniis estis gloro por li.

Tiel kelkaj sensciaj islámanoj faris lian poligamion la plejsupra objekto de siaj laŭdaj kaj prezentis ĝin kiel mirindaĵon, konsiderante ĝin kiel miraklon; kaj eŭropaj historiistoj plejparte bazas sin sur la rakontoj de tiuj malkleruloj.

Ekzemple iu malsaĝulo diris al unu pastro, ke la vera pruvo de grandeco estas braveco kaj sangoverŝado, kaj ke unu tagon sur batalkampo iu sekvanto de Mahometo forhakis la kapojn al cent homoj! Tio ĉi alkondukis la pastron al la miskonkludo, ke hombuĉado estas konsiderata kiel manerio, per kiu oni povas pruvi sian fidelecon al Mahometo, dum tio ĉi estas nura imagaĵo. La militiroj de Mahometo, kontraŭe, estis ĉiam nur defendaj enterprenoj; tion ĉi pruvas la fakto, ke dum tridek jaroj en Mekko li kaj liaj disĉiploj suferadis plej kruelan persekutadon. En tiu periodo ili estis pafcelo por la sagoj de malamo: klekaj el liaj kunuloj estis morgitiaj kaj iliaj propraĵoj estis konfiskitaj; aliaj forkuris en fremdajn landojn. Mahometo mem, post plej ekstrema persekutado flanke de la QurayShanoj, kiuj fine decidis mortigi lin, forkuris al Medinon en mezo de nokto. Tamen eĉ tiam liaj malamikoj ne ĉesigis la persekutadon, sed postkuris lin ĝis Medino, kaj liajn disĉiplojn ĝis Abisinio.

Tiuj arabaj gentoj estis en plejprofundo de sovaĝeco kaj barbareco, kaj kompare kun ili la afrikaj sovaĝuloj kaj la sovaĝaj indianoj de Ameriko estas superaj, kiel Platono. La sovaĝuloj de Ameriko ne enterigas siajn vivajn infanojn, kiel tiuj araboj siajn filinojn, glorante sin pro tio, kvazaŭ ĝi estus honorinda afero.[8] Kaj multaj viroj minacadis al siaj edzinoj, dirante: “se naskiĝos al vi filino, mi mortigos vin”. Eĉ en la nuna tempo araboj malamas siajn filinojn. Plie, viro rajtis edzinigi mil virinojn, kaj pliparto de edzoj havis pli ol dek edzinojn en siaj hejmoj. Kiam tiuj gentoj militis, la venkinta gento malliberigadis la virinojn kaj infanojn de la venkita, kaj traktis ilin kiel sklavojn.

Kiam viro, kiu havis dek edzinojn, mortis, la filoj de tiuj virinoj ekposedadis la patrinojn unu de la aliaj; se iu el la filoj ĵetis sian mantelon sur la kapon de sia patredzino kaj ekkriis: “tiu ĉi virino estas mia leĝa propraĵo”, la malfeliĉa virino tuj iĝis lia malliberulino kaj sklavino. Li povis ari kun ŝi, kion li volis. Li povis mortigi ŝin, malliberigi en puto, bati, instulti kaj torturi ŝin, ĝis kaim la morto ŝin liberigis. Laŭ la arabaj moroj kaj kutimoj li estis ŝia mastro. Klare estas, ke malbonvolo, ĵaluzo, malamo kaj malamikeco devis esti inter la edzinoj kaj infanoj de unu domanaro, kaj nenecese estas pro tio paroli pli vaste je tiu ĉi temo. Konsideru ankaŭ, kiaj estis la vivkondiĉoj kaj sorto de tiuj premataj virinoj! Plie, la rimedoj, per kiuj tiuj araboj gentoj vivis, konsistis el perforto kaj rabado, tiel, ke ili estis en senĉesa batalado kaj milito, mortigante unu alian, rabante kaj ruinigante reciproke siajn propraĵojn, kaj forkaptante virinojn kaj infanojn, kiujn ili vendadis al fremduloj. Kiel ofte okazadis, ke gefiloj de iu emiro, kiuj ŝanĝadis la tagojn de sia vivo en noktojn de koketaj ludoj kaj lukso, trovadis siajn noktojn aliigitajn en matenojn de terura malhonoro, malriĉeco kaj kaptiteco. Hieraŭ ili estis emiroj, hodiaŭ militkaptitoj; hieraŭ ili estis grandaj sinjorinoj, hodiaŭ sklavinoj.

Mahometo maturiĝis inter tiuj gentoj, kaj elportinte tridkejaran persekutadon flanke de ili, forkuris.[9] Sed ili ne ĉesis lin persekuti, ili unuiĝis por neniigi lin kaj ĉiujn liajn sekvantojn. Jen la cirkonstancoj, en kiuj Mahometo estis devigita ekuzi armilon. Tio ĉi estas la vero; persone ni ne estas fanatikaj, kaj ni ne volas lin defendi, sed ni estas justaj kaj diras, kio estas justa. Konsideru ĝin kun justeco. Se Kristo mem estus metita en tiajn cirkonstancojn, inter tiajn tiranajn kaj barbarajn gentojn, kaj se dum tridek jaroj li elportadus kun pacienco ĉiujn tiujn suferojn, kronitajn per forkuro el la patrolando – se malgraŭ ĉio ĉi tiuj maljustegaj gentoj daŭre persekutadus lin, mortigadus virojn, rabdus iliajn propraĵojn, kaj forkaptadus virinojn kaj infanojn, kia estus la sinteno de Kristo rilate al ili? Se ĉiuj tiuj afliktoj falus nur sur lin mem, li pardonus al ili, kaj tia pardono estus plej laŭdinda, sed se li vidus, ke tiuj kruelaj kaj sangamaj murdistoj volas mortigi, rabi kaj malbonfari al ĉiuj tiuj persekutantoj, kaj sklavigadi virinojn kaj infanojn, estas certe, ke li defendus ilin kaj kontraŭstarus al la tiranoj. Kion do oni povas riproĉi al la sinteno de Mahometo? Ĉu tion, ke li ne volis kun siaj sekvntoj, iliaj virinoj kaj infanoj subiĝi al tiuj sovaĝaj gentoj? Senigi tiujn gentojn de ilia sangamo estis la plej granda bonfaro, kaj fortagi kaj moderigi ilin estis la signo de vera bonkoreco. Ili estis kvazaŭ homo, tenante en la mano vazon kun veneno, kiun, kiam li estas trinkonta, lia amiko rompas, kaj tiel savas lin. Se Kristo estus metita en similajn cirkonstancojn, estas certe, ke kun venka potenco li savus tiujn virojn, virinojn kaj infanojn el la ungegoj de tiuj sangamaj lupoj.

Mahometo neniam batalis kontraŭ kristanoj, kontraŭe, li traktis ilin afable kaj donis al ili perfektan liberecon. Kristana komunumo, vivanta en Najrám, estis sub lia gardo kaj protektado. Mahometo diris: “Se iu ofendos iliajn rajtojn, mi mem estos lia malamiko, kaj antaŭ Dio mi faros plendon kontraŭ li.” En la ediktoj, kiuj li publikigis, estas klare esprimite, ke la vivoj, propraĵoj kaj rajtoj de kristanoj kaj judoj estas sub la protektado de Dio, kaj ke se mahometano edzinigas kristaninon, li ne devas malpermesi al ŝi vizitadi preĝejon, nek devigi ŝin vualadi sin, kaj ke kiam ŝi mortos, le devas fordoni ŝian korpon al la prizorgo de kristanaj pastroj. Se kristanoj dezirus konstrui preĝejon, islámanoj devas helpi al ili. En okazo de milito inter islámanoj kaj iliaj malamikoj kristanoj devas esti liberaj de la militdevo, escepte se ili mem propravole deziras batali por la defendo de islámo, sub kies protektado ili estas. Sed rekompense por tiu ĉi devlibereco ili devas pagi jare certan malgrandan monsumon. Estas, fine, sep detalaj ediktoj koncerne tiujn ĉi aferojn, kies kelkaj kopioj trovas sin ankoraŭ en Jerusalemo. Tio ĉi estas konstatita fakto, kaj ĝi ne dependas de mia konfirmo. La firmánoj[10] de la dua kalifregado[11] trovas sin ankoraŭ en la gardotenado de la ortodoksa patriarko de Jerusalemo, kaj nenia duo ekzistas pri tio.

Malgraŭ tio, post certa tempo kaj sekve de leĝrompoj flanke tiel de mahometanoj, kiel de kristanoj, malamo kaj malamikeco ekestis inter ili. Sendepende de tiu ĉi fakto ĉiuj rakontoj de mahometanoj, kristanoj kaj aliaj estas simple elpensaĵoj, kiuj havas la fonton de fanatikeco aŭ senscio, escepte se ili naskiĝas de malamikeco.

Ekzemple mahometanoj diras, ke Mahometo disfendis la lunon, kaj ke ĝi falis sur la monton de Mekko; ili pensas, ke la luno estas malgranda korpo, kiun Mahometo dividis en du partojn, kaj ĵetis unu el ili sur tiun ĉi monton kaj la alian sur alian monton.

Tiaj rakontoj estas puraj fanatikaĵoj. Ankaŭ la tradiciaĵoj, kiujn citas pastroj, kaj la historioj, kiujn ili konsideras riproĉindaj, ĉiuj estas troigitaj, se ne tute senfundamentaj.

Mallonge dirante, Mahometo aperis en la dezerto de Hijáz sur la araba duoninsulo, kiu estis senhoma, nefruktodona sovaĝejo, sabla kaj neloĝata. Kelkaj partoj, kiel Mekko kaj Medino, estas ekstreme varmaj. La popolo estis nomada, kun la kutimoj kaj moroj de dezertanoj, kaj tute senigita de edukiteco kaj scienco. Mahometo mem estis malklera, kaj la Korano estis originale skribita sur ŝafaj skapoloj, aŭ sur palmaj folioj. Tiuj ĉi detaloj indikas la staton de la popolo, al kiu Mahometo estis sendita. La unua demando, kiun li faris ali ili, estis: “Kial vi ne akceptas la Pentateŭkon kaj la Evangelion, kaj kial vi ne kredas je Kristo kaj Moseo?” Tiu ĉi demando kaŭzis al ili malfacilaĵojn, kaj ili argumentis: “Niaj prapatroj ne kredis je la Pentateŭko kaj je la Evangelio: diru al ni, kial tiel estis?” Li respondis: “Ili estis erarantoj; vi devas malakcepti tiujn, kiuj ne kredas je la Pentateŭko kaj je la Evangelio, se eĉ ili estas viaj prapatroj.”

En tia lando, meze de tiaj sovaĝaj gentoj, homo malklera verkis libron, en kiu per perfekta kaj elokventa stilo li klarigis la diajn atributojn kaj perfektecojn, la profetecon de la senditojj de Dio, la diajn leĝojn kaj kelkajn sciencajn faktojn.

Vi scias, ekzemple, ke antaŭ la observoj de la modernaj tempoj, t.e. dum la unuaj jarcentoj kaj eĉ ĝis la dekkvina jarcento de la kristana epoko, ĉiuj matematikistoj de la mondo konsentis, ke la tero estas centro de la universo, kaj ke la suno movas sin. La fama astronomo[12], kiu estis protagonisto de la nova teorio, malkovris la sinmovadon de la tero kaj la senmovecon de la suno. Ĝis lia tempo ĉiuj astronomoj kaj filizofoj de la mondo sekvis la ptolomean sistemon, kaj kiu ajn diris ion kontraŭan al ĝi estis konsiderata kiel ignoranto. Kvankam Pitagero kaj Platono dum la lasta parto de sia vivo akceptis la teorion, ke la jara sinmovado de la suno ĉirkaŭ la zodiako ne devenas de la suno, sed pli prave de la sinmovado de la tero ĉirkaŭ la suno, tiu ĉi teorio estis komplete forgesita, kaj la ptolomea sistemo estis akceptita de ĉiuj matematikistoj. Sed en la Korano troviĝas kelkaj versoj, kontraŭaj al la teorio de la ptolomea sistemo Unu el ili estas: “La suno movas sin en fiksa loko”,[13] kio montras la fiksitecon de la suno kaj ĝian sinmovadon ĉirkaŭ la akso. En alia verso ni trovas: “Kaj ĉiu stelo movas sin en sia propra ĉielo.”[14] Tiamaniere estas klarigita la sinmovado de la suno, de la luno, de la tero kaj de la aliaj korpoj. Kiam la Korano aperis, ĉiuj matematikistoj mokis tiujn ĉi prezentojn kaj atribuis la teorion al nescio. Eĉ islámaj doktoroj, vidante, ke tiuj versoj estas kontraŭaj al la akceptita ptolomea sistemo, estis devigitaj aliklarigi ilin.

Nur post la dekkvina jarcento de la kristana epoko, preskaŭ naŭcent jarojn post Mahometo, la fama astronomo[15] faris novajn observojn kaj gravajn malkovrojn per la elpensita de si teleskopo. Esits malkovrita la sinturnadon de la tero ĉirkaŭ la akso, la fiksiteco de al suno, kaj ankaŭ ĝia ĉirkaŭaksa sinmovado. Evidentiĝis, ke la versoj de la Korano harmoniis kun la ekzistantaj faktoj, kaj ke la ptolomea estis nereala.

Mallonge dirante, multaj orientaj popoloj estis edukataj dum dektri jarcentoj en la ombro de la religio de Mahometo. Dum la mezaj jarcentoj, kiam Eŭropo estis en plejprofndo de barbareco kaj sovaĝeco, la arabaj popoloj superadis la aliajn naciojn de la mondo en instruiteco, artoj, matematiko, civilizacio, administra sistemo kaj en aliaj sciencoj. La klerigitne kaj edukinte de tiuj arabaj gentoj, la fondinto de la civilizacio kaj de la perfektecoj de l’ homeco inter tiuj diversaj rasoj estis la malklera homo, Mahometo. Ĉu tiu glorega homo estis ĉiurilata edukanto, aŭ ne? Justa juĝo estas necesa.

VIII.

BÁB.

Kio rilatas al Báb[16] – mia animo estu ofero al li! – en la juna aĝo, t.e. kiam li atingis la dudek-kvinan jaron de sia benita vivo, li elpaŝis por proklami sian Aferon. Estas ĝenerale konsentite de al Shí‘ah-anoj, ke li neniam lernis en iu lernejo kaj ne ricevis sian scion de iu instruisto; la tuta loĝantaro de Shíráz atestas ĉi tion. Malgraŭ tio li subite aperis antaŭ homoj, riĉa per plej kompleta erudicio. Kvankam li estis nur komercisto, li konfuzadis ĉiujn ‘ulamá-n[17] de Persujo. Tute sola, en maniero ekster ĉia imagebleco, li defendis la Aferon kontraŭ la persoj, kiuj estsa konataj pro sia religia fanatikeco. Tiu respekteginda junulo levis sin kun tia povo, ke li ekskuis la fundamentojn de la religio, moraleco, karaktero, kutimoj kaj moroj de Persujo, kaj estigis novajn regulojn, novajn leĝojn kaj novan religion. Kvankam la ŝtataj eminentuloj, preskaŭ ĉiuj pastroj kaj gvidantoj de la publika vivo levis sin por lin faligi kaj neniigi, li sola kontraŭstaris al ili kaj movis la tutan Persujon.

Multaj ‘ulamá kaj publikaj gvidantoj, same kiel aliaj homoj, ĝoje oferis siajn vivojn por lia Afero, kaj rapidis sur la ebenaĵon de martireco.

La registaro, la nacio, la religiaj doktoroj kaj eminentuloj deziris estingi lian lumon, sed ili ne sukcesis tion. Fine lia luno supreniĝis, lia stelo ekrbilis, lia konstruaĵo estis bazita sur firma fundamento, kaj lia tagiĝloko iĝis brilradia. Li donis spiritan edukon al la seneduka amaso, kaj en mirinda maniero influis la pensojn, moralecon, morojn kaj karakteron de persoj. Li proklamis al siaj sekvantoj la ĝojan novaĵon pri la revelacio de la Suno de Bahá kaj preparis ilin al la kredo.

La apero de tiaj mirindaj signoj kaj grandaj rezultatoj, la efiko je la homaj mensoj kaj je la regantaj ideoj, la konstruo de la fundamento de prospero, la starigo de la principoj de suckeso kaj prospero flanke de la juna komercisto prezentas la plej grandan pruvon, ke li estis perfekta edukanto. Homo justa neniam hezitos ekkredi tion ĉi.

IX.

BAHÁ’U’LLÁH.

Bahá’u’lláh[18] aperis en la tempo, kiam la persa regno estis dronanta en profunda ignoreco kaj malklereco, kaj pereanta en plej blinda fanatikeco.

En la eŭropaj historiaj libroj vi legis sendube detalajn priskribojn de la moraleco, moroj kaj ideoj de persoj en la lastaj jarcentoj. Estas senutile ripeti ilin. Ni diros mallonge, ke Persujo estis falinta tiel malalten, ke en ĉiuj eksterlandaj vojaĝantoj vekiĝadis bedaŭro, ke tiu lando, kiu en la pasintaj tempoj estis tiel glora kaj alte civilizita, iĝis nun tiel malprogresinta, ruinigita kaj maltrankvila, kaj ĝia loĝantaro perdis ĉian dignon.

Jen estas la tempo, en kiu Bahá’u’lláh aperis. Lia patro estis unu el la vazíroj, ne el ‘ulamá. Kiel la tuta loĝantaro de Persujo scias, li neniam lernis ne iu lernejo, nek rilatis kun ‘ulamá kaj scienculoj. La fruan parton de sia vivo li pasis en plej granda feliĉeco. Liaj kamaradoj kaj kunuloj estis persoj de plej alta rango, sed ne instruituloj.

Tuj, kiam Báb deklaris sin, Bahá’u’lláh diris: “Tiu granda homo estas la Sinjoro de justeco, kaj kredo je li estas devo de ĉiu.” Kaj li levis sin por helpi al Báb, kaj donis multajn pruvojn kaj pozitivajn atestojn de lia vereco, malgraŭ la fakto, ke la ‘ulamá de la ŝtata religio igis la persan registaron kontraŭstari kaj rezisti al li, kaj poste eldonigis dekretojn, ordonantajn masakradon, rabadon, persekutadon kaj forpelon de liaj sekvantoj. En ĉiuj provincoj oni komencis mortigadi, bruligadi, rabadi la konvertitojn, kaj eĉ ataki iliajn edzinojn kaj infanojn. Senkonsidere je tio Bahá’u’lláh levis sin por proklami la vorton de Báb kun grandega firmeco kaj energio. Li ne kaŝis sin eĉ por unu momento; li iris malkaŝe inter siajn malamikojn. Li okupis sin per elmontrado de argumentoj kaj pruvoj, kaj koniĝis kiel heroldo de la vorto de Dio. En multaj kazoj kaj okazoj li suferis plej grandajn malbonsortojn, kaj en ĉiu momento li riskis esti martirigita.

Oni katenis lin per ĉenoj kaj fermis en subtera malliberejo. Lia granda propraĵo kaj posedaĵo estis rabita kaj konfiskita. Li estis ekzilata el loko en lokon kvar fojojn, kaj trovis restejon nur el la “Grandega Malliberejo”. [19]

Malgraŭ ĉio tio neniam eĉ por unu momento li ĉesis proklamadi la grandecon de la Afero de Dio. Li elmontris tian virtecon, scion kaj perfektecon, ke li iĝis objekto de admiro por la tuta popolo de Persujo. Ĝis tia grado, ke en ṭihrán, Bařľdád, Konstantinopolo, Rumelio, eĉ en ‘Akká, ĉiu scienculo kaj instruitulo, kiu troviĝis en lia ĉeesto, ĉu amiko aŭ malamiko, ricevadis ĉiam plej kontentigan kaj konvinkan respondon al ĉiu farita demando. Ĉiuj multfoje konfesis, ke li estas senegala kaj unika en ĉiuj perfektecoj.

Okazadis ofte, ke en Bařľdád kelkaj mahometanoj ‘ulamá, judaj rabenoj kaj kristanoj kunvenadis kun kelkaj eŭropaj scienculoj en benita harmonio: ĉiu el ili havis certajn demandojn por prezenti, kaj kvankam ili apartenis al diversaj gradoj de kulturo, ĉiu aŭdis kontentigan kaj konvinkan respondon kaj foriris kontenta. Eĉ persaj ‘ulamá, kiuj estis en Karbilá kaj Najaf, elektis saĝulon, kiun ili misiis al li; lia nomo estis Ĺasan Ámu. Li venis en la Sanktan Ĉeeston kaj prezentis en la nomo de la ‘ulamá kelkajn demandojn, al kiuj Bahá’u’lláh respondis. Tiam Ĺasan Ámu diris: “La ‘ulamá senhezite rekonas kaj konfesas la scion kaj virtecon de Bahá’u’lláh, kaj ili estas unuanime konvinkitaj, ke en ĉiuj sciencoj li estas senegala kaj senkompara; ests ankaŭ klare, ke li neniam studies kaj el nenie ĉerpis sian scion.” Tamen la ‘ulamá diris ankoraŭ: “Tio ĉi ne sufiĉas al ni. Ni ne konfesas la realecon de lia misio pro la perfekteco de lia saĝo kaj justeco. Tial ni deziras, ke li plenumu miraklon por kontentigi kaj trankviligi niajn korojn.”

Bahá’u’lláh respondis: “Kvankam vi ne rajtas peti tion, ĉar apartenas al Dio provi Siajn kreaĵojn, kaj ili ne devas provi Dion, mi tamen konsentas kaj akceptas tiun ĉi peton. Sed la Afero de Dio ne estas teatraĵo, prezentata ĉiuhore, kies reprezenton oni povas postuli ĉiutage. Se tiel estus, la Afero de Dio iĝus nur infana ludaĵo.

“La ‘ulamá devas kunveni kaj unanime elekti unu miraklon, kaj skribi, ke post plenumo de tiu ĉi miraklo ili ne dubos plu pri mi, kaj ke ili ĉiuj rekonos kaj konfesos la verecon de mia Afero. Ili sigelu tiun paperon kaj alportu ĝin al mi. Ĝi devas esti la akceptita kriterio: se la miraklo estos plenumita, neniaj duboj restu en ili, kaj se ne, nia trompeco estos al ni pruvita.” La saĝulo, Ĺasan Ámu, levis sin kaj respondis: “Nenio restas plu por diri”. Li kisis la genuojn de la Benita Belo, kvankam li ne estis kredanto, kaj foriris. Li kunvenigis la ‘ulamá kaj transdonis al ili la sanktan parolon. Ili interkonsilis kaj diris: “Tiu homo estas sorĉisto: eble li faros sorĉon, kaj tiam ni povos nenion diri plu”. Agante laŭ tiu ĉi kredo, ili ne kuraĝis puŝi la aferon pluen. [20]

Tiu homo, Hasan Ámu, rakontis tiun ĉi fakton en multaj kunvenoj. Forlasinte Karbilán li iris en KirmánSháhon kaj ṭihránon kaj vaste diskonigis ĉie la aferon, akcentante la timon kaj la reiĝon de la ‘ulamá.

Mallonge dirante, ĉiuj liaj kontraŭuloj en la Oriento konfesis lian grandecon, eminentecon, scion kaj virtecon, kaj kvankam ili estis liaj malamikoj, ili ĉiam parolis pri li kiel pri “la fama Bahá’u’lláh”.

En la tempo, kiam tiu granda Lumo aperis subite sur la horizonto de Persujo, la tuta loĝantaro, ŝtatistoj, ‘ulamá kaj homoj de aliaj klasoj levis sin kontraŭ li, persekutante lin kun grandega malamikeco kaj proklamante, ke “tiu homo volas faligi kaj detrui la religion, la leĝojn, la nacion kaj la regnon”. La samon oni parolis pri Kristo. Sed Bahá’u’lláh sola kaj senhelpa rezistis ilin ĉiujn, ne elmontrante eĉ plej etan malfortecon. Fine ili diris: “Kiel longe tiu homo estos en Persujo, ne estos ĉi tie paco kaj trankvileco. Ni devas lin ekzili, por ke Persujo revenu al la stato de trankvileco.”

Ili komencis uzi perforton kontraŭ li por igi lin peti permeson forlasi Persujon, pensante, ke dank’ al tiuj ĉi rimedoj la lumo de lia vero estos estingita, sed la rezultado estis tute kontraŭa. La Afero potence kreskis kaj ĝia flamo iĝis pli intensa. Komence ĝi disvastiĝadis nur tra Persujo, sed la ekzilo de Bahá’u’lláh kaŭzis diskonigon de la Afero tra aliaj landoj. Poste liaj malamikoj diris: “‘Iráqo[21] ne estas sufiĉe for de Persujo; ni devas lin sendi en iun pli malproksiman landon”. Tio ĉi estas la kaŭzo, pro kiu la persa registaro decidis sendi Bahá’u’lláhon el ‘Iráq en Konstantinopolon. Denove tiu ĉi fakto montris, ke la Afero estis neniom malfortigita. Denove ili diris: “Konstantinopolo estas loko, tra kiu pasas kaj kie restadas homoj el diversaj rasoj kaj popoloj, inter kiuj estas multaj persoj”. Pro tio ĉi la persoj plue ekzilis lin en Rumelion, sed kiam li venis tien, la flamo iĝis pli potenca kaj la Afero pli glorplena. Fine la persoj diris: “Neniu el tiuj ĉi lokoj estas sekura de lia influo. Ni devas sendi lin ien, kie li estos senfortigita, kaj kie lia familio kaj sekvantoj devos sueri plej terurajn afliktojn”. Kaj ili fermis lin en la malliberejon de ‘Akká, kiu estas destinita speciale por murdistoj, ŝtelistoj, vojrabistoj, kaj efektive ili envicigis lin inter tiujn homojn. Sed tiam vidigis sin la potenco de Dio, ĉar el tiu ĉi malliberejo, el tiuj ĉi cirkonstancoj li igis Persujon progresadi de scio al scio. Li venkis ĉiujn siajn malamikojn kaj pruvis al ili, ke ili ne povas kontraŭstari la Aferon. Liaj sanktaj instruoj penetris ĉiujn regionojn, kaj lia Afero estis firme starigita.

Efektive, en ĉiuj partoj de Persujo liaj malamikoj levis sin kontraŭ li kun grandega malamo, mallibergiante, mortigante kaj batante liajn konvertitojn, bruligante kaj egaligante kun tero milojn da domoj, penante per ĉiuj manieroj ekstermi kaj polvigi lian Aferon. Spite ĉio tio el la malliberejo de murdistoj, vojrabistoj kaj ŝtelistoj ĝi altlevis sin en gloro. Liaj instruoj disvastiĝis tra aliaj landoj, kaj liaj alvokoj influis multajn el tiuj, kiuj estis plenegaj de malamo, kaj faris ilin firmaj kredantoj. Eĉ la persa registaro vekiĝis kaj bedaŭris tion, kion ĝi kaŭzis pro la kulpo de la ‘ulamá.

Kiam Bahá’u’lláh venis en tiun ĉi malliberejon en la Sankta Lando, homoj saĝaj ekkomprenis, ke la ĝoja novaĵo, kiun Dio donis per la buŝoj de la profetoj antaŭ du aŭ tri mil jaroj, ekbrilis denove, kaj ke Dio estas fidela al Sia promeso. Ĉar al kelkaj profetoj Li malkaŝis kaj donis la bonan novaĵon, ke “la Sinjoro de Armeoj aperos en la Sankta Lando”. Ĉiuj tiuj promesoj estas plenumitaj, kaj malfacile estas kompreni, kiel Bahá’u’lláh povus esti devigita forlasi Persujon kaj starigi sian tendon en tiu ĉi Sankta Lando sen la persekutado flanke de la malamikoj, ekzilo kaj forpelo. Liaj malamikoj intencis per tiu malliberigo komplete detrui kaj neniigi la benitan Aferon, sed fakte tiu ĉi malliberejo estis plej granda helpilo, kaj ĝi estis rimedo de ĝia progresigo. La dia gloro de Bahá’u’lláh atingis la Orienton kaj la Okcidenton, kaj la radioj de la Suno de l’ Vero lumigis la tutan mondon. Laŭdata estu Dio! Kvankam li estis malliberulo, lia tendo estis starigita sur la Monto Karmel, kaj li eliris for kun grandega majesteco. Ĉiu, ĉu amiko aŭ fremdulo, kiu troviĝis en lia ĉeesto, diradis: “Tiu ĉi homo estas princo, ne malliberulo.”

Tuj, kiam li venis en tiun ĉi malliberejon, li skribis epistolon al Napoleono, [22] kiun li sendis pere de la franca ambasadoro. La resumo estas la jena: “Demandu, kia estas nia krimo, kaj kial ni estas malliberigitaj en tiu ĉi subtera malliberajo”. Napoleono ne respondis. Tiam Bahá’u’lláh skribis la duan epistolon, kiu estas entenata en Súratu’l-Haykal . [23] Ĝia epitomo estas: “Ho Napoleono, ĉar vi ne atentis mian alvokon kaj ĉar vi ne respondis ĝin, via regno estos baldaŭ forprenita de vi kaj vi estos tute ruinigita”. Tiu epistolo estis sendita al Napoleono per poŝto, pere de Cesar Ketafagoo, [24] kiel sciis ĉiuj kunuloj de lia ekzilo. La teksto de tiu averto iĝis konata en la tuta Persujo, ĉar ĝustre en tiu temppo Kitáb-i-Haykal estis disvastigita tra Persujo, kaj tiu epistolo estis inter la enhavo de la libro. Tio okazis en la j. 1869, kaj ĉar Súratu’l-Haykal estis diskonigita en Persujo kaj Hindujo kaj estis en la manoj de ĉiuj kredantoj, oni atendis, kio sekvos. Mallongan tempon poste, en la j. 1870, eksplodis la milito inter Germanujo kaj Francujo; kaj kvankam en tiu tempo neniu atendis la venkon de Germanujo, Napoleono estis venkita kaj malhonorigita, li subiĝis al siaj malamikoj, kaj lia gloro ŝanĝis sin en profundan humiligon.

Bahá’u’lláh sendis ankaŭ tabuletojn[25] al aliaj reĝoj, kaj inter ili estis la letero al L. M. Sháh Náşiri’d-Dín. En tiu epistolo Bahá’u’llah diris: “Ordonu, ke oni min alvoku, kunvenigu la ‘ulamá kaj postulu pruvojn kaj argumentojn, por ke la vero kaj malvero estu ekkonitaj”. L. M. Sháh Náşiri’d-Dín sendis la benitan epistolon al la ‘ulamá kaj proponis al ili enterpreni tiun ĉi mision, sed ili ne kuraĝis ĉi tion. Tiam li ekpostulis de sep plej eminentaj inter ili skribi respondon al la elvoko. Post kelka tempo ili redonis la benitan leteron, dirante: “Tiu homo estas kontraŭulo de la religio kaj malamiko de la Sháh”. Lia majesto la Sháh de Persujo estis tre kolerigita kaj diris: “Tio ĉi estas la demando de pruvoj kaj argumentoj, kaj de vero aŭ malvero: kiel ĝi koncernas malamikecon al la registaro? Ve! Kiel multe ni respektas tiujn ‘ulamá, kiuj ne povas eĉ respondi al tiu ĉi epistolo.”

Mallonge dirante, ĉio, kio estis skribita en la Tabuletoj, estas plenumiĝanta. Se ni komparos la faktojn, kiuj okazis de la jaro 1870, ni trovos, ke preskaŭ ĉiuj okazis, kiel estis antaŭdirite; restas nur kelkaj, kiuj venos pli poste.

Ankaŭ homoj de fremdaj popoloj kaj de aliaj sektoj, kiuj ne estis kredantoj, atribuis multajn mirindaĵojn al Bahá’u’lláh. Kelkaj kredis, ke li estas sanktulo[26], kaj kelkaj eĉ skribis pri li. Unu el ili, Siyyid Dáwúdi, Sunní saĝulo el Bařľdád, verkis mallongan traktaton, en kiu li priskribis kelkajn supernaturajn farojn. Eĉ nun en ĉiuj partoj de la Oriento trovas sin homoj, kiuj, kvankam ili ne kredas je lia revelacio, kredas, ke li estis sanktulo kaj ke li faris miraklojn.

Resume, tiel liaj kontraŭuloj, kiel partianoj, same kiel ĉiuj kiuj estis akceptitaj en tiu ĉi sankta loko, konfesis kaj atestis la grandecon de Bahá’u’lláh; kvankam ili ne kredis je li, ili tamen konfesis lian grandecon, kaj tuj, kiam ili eniradis la sanktan lokon, la ĉeesto de Bahá’u’lláh tiel inluadis plej multajn el ili, ke ili ne povis eldiri eĉ vorton. Kiel ofte okazadis, ke iu el liaj plej akraj malamikoj decidis al si: “Mi diros tion kaj tion, kiam mi troviĝos en lia ĉeesto, kaj mi tiel disputos kaj kontraŭparolos lin”, sed enirinte la Sanktan Ĉeeston, li estis embarasegita kaj konsternita, kaj ne povis eldiri eĉ vorton.

Bahá’u’lláh neniam studis la araban lingvon, li ne havis edukanton aŭ instruiston, nek vizitis lernejon. Malgraŭ tio la beleco kaj flueco de liaj benitaj disertacioj en la araba lingvo, same kiel liaj arabaj skribaĵoj, estis kaŭzo de mirego kaj konsterno por plej kompetentaj arabaj instruituloj, kaj ĉiuj konfesis kaj deklaris, ke li estas senkompara kaj senegala.

Se ni atente esploros la tekston de la Biblio, ni vidos, ke la Diaj Malkaŝantoj neniam diris al tiuj, kiuj estis kontraŭ ili: “Kian ajn miraklon vi deziras, mi estas preta plenumi ĝin, kaj mi subiĝos al ĉia provo, kiun vi proponos”. Sed en la epistolo al la Sháh Bahá’u’lláh klare diris: “Kunvenigu la ‘ulamá kaj alvoku min, por ke prezentitaj estu argumentoj kaj pruvoj”. [27]

Dum kvindek jaroj Bahá’u’lláh staris antaŭ siaj malamikoj, kiel monto: ĉiuj volis lin neniigi kaj celis lian pereigon. Milfoje ili faris planojn por lin krucumi kaj pereigi, kaj dum kvindek jaroj li estis en konstanta danĝero.

En la hodiaŭa tago Persujo estsa en tia stato de dekadenco kaj ruino, ke ĉiuj inteligentaj homoj, ĉu persoj aŭ alilanduloj, kiuj komprenas la staton de la aferoj, konfesas, ke ĝia progreso, civilizacio kaj rekonstruo dependas de la diskonigo de la instruoj kaj de la disvastigo de la teorioj de tiu granda eminentulo.

Kristo en sia benita tempo edukis efektive nur dekunu homojn. La plej granda el ili estis Petro, kiu malgraŭ tio, estante provata, trifoje malkonfesis Kriston. Malgraŭ tio la Afero de Kristo trapenetris poste la mondon. En la nuna tempo Bahá’u’lláh edukis milojn de homoj, kiuj eĉ minacataj per glavo, levadis en la altan ĉielon la ekkrion “Yá Bahá’u’l-Abhá” [28], kaj en la fajro de provoj iliaj vizaĝoj brilis, kiel oro. Pensu do, kio okazos en estonteco.

Fine, ni devas esti justaj kaj konfesi, kia edukanto estis tiu Gloregulo, kiajn mirindajn signojn li aperigis, kaj kia potenco kaj povo ekestis per li en la mondo.

TRADICIAJ PRUVOJ, ĈERPITAJ EL LA LIBRO DE DANIEL.

Hodiaŭ ni iom parolos ĉe la tablo pri pruvoj. Se vi venus en tiun ĉi benitan lokon en la tagoj de la sinelmontro de la klara Lumo, se vi enirus la kortegon de lia ĉeesto kaj vidus propraokule lian lumegan belecon, vi komprenus, ke liaj instruoj kaj perfektecoj ne bezonas pluajn pruvojn.

Nur per la honoro troviĝi en lia ĉeesto multaj iĝis firmaj kredantoj; ili ne bezonis aliajn pruvojn. Eĉ tiuj, kiuj lin malakceptis kaj akre malamis, renkontinte lin, atestis pri la grandeco de Bahá’u’lláh, dirante: “Li estas grandioza homo, sed kiel domaĝe, ke li havas tian pretendon! Krom tio ĉio, kion li diras, estas akceptinda.”

Sed nun, kiam la Suno de l’ Realeco malsupreniris, ĉiuj bezonas pruvojn; tial ni prenis sur nin la taskon elmontri logikajn pruvojn de la vereco de lia pretendo. Ni citos unu, kiu sola sufiĉas por ĉiu, kiu estas justa, kaj kiun neniu povas nei. Ĝi estas, ke tiu glorega Persono levis sian Aferon en la “Granda Malliberejo” [29]. El tiu ĉi malliberejo lia lumo disradiis ĉiuflanken, lia famo konkiris la mondon, kaj la proklamo de lia gloro atingis la Orienton kaj la Okcidenton: ĝis niaj tempoj nenio simila okazis.

Se ekzistas justeco, tio ĉi estos konfesita; sed estas homoj, kiuj, se eĉ ĉiuj pruvoj de la mondo estus prezentitaj al ili, ankoraŭ tamen ne juĝus juste!

Tiel en Persujo la religio kaj la ŝtato kun ĉiuj siaj fortoj ne povis rezisti lin. Vere, unu kaj sola, persekutata kaj malliberigita, li faris, kion ajn li deziris.

Mi ne intencas mencii la miraklojn de Bahá’u’lláh, ĉar oni eble dirus, ke tio ĉi estas tradiciaĵoj, influataj egale de vero kaj malvero, kiel la rakontoj pri la mirakloj de Kristo en la Evangelio, kiujn ni aŭdas de la apostoloj, ne de iu ajn alia, kaj kiujn la judoj neas. Kvankam, se mi volus mencii la supernaturajn farojn de Bahá’u’lláh, ili estas multenombraj; ili estas konfesataj en la Oriento, eĉ de kelkaj personoj, fremdaj al la Afero. Sed tiuj historioj ne estas decidaj argumentoj kaj pruvoj por ĉiuj. La aŭdanto povus diri, ke tiu ĉi rakonto ne konformas eble kun tio, kio okazis, ĉar oni scias, ke ankaŭ aliaj sektoj rakontas pri mirakloj: laŭ kio ni povas scii, ke tiuj estas malveraj, kaj tiuj ĉi veraj? Se tiuj ĉi estas fabeloj, ankaŭ la aliaj estas fabeloj; se tiuj estas ĝenerale akceptitaj, tiel same la aliaj estas ĝenerale akceptitaj: sekve tiuj ĉi priskriboj ne estas kontentigaj pruvoj. Jes, miraklo estas pruvo nur por ĉeestanto, kaj eĉ tiu ĉi povas konsideri ĝin ne miraklo, sed sorĉo. Oni rakontas ankaŭ pri eksterordinaraj faroj de kelkaj artifikistoj.

Mi volas diri, resume, ke multaj mirindaĵoj estis plenumitaj de Bahá’u’lláh, sed ni ne parolos pri ili, ĉar ili ne prezentas argumentojn kaj pruvojn por ĉiuj popoloj de la mondo; kaj ili ne estas pruvoj decidaj eĉ por tiuj, kiuj vidas ilin, ĉar ili povas pensi, ke tio estas pli verŝajne sorĉoj.

Krom tio plej multaj el la mirakloj de la profetoj, pri kiuj estas skribite, havas internan signifon. Ekzemple en la Evangelio estas skribite, ke en la tempo de la martirigo de Kristo ekregis mallumo kaj la tero tremis, kaj la kurteno de la Sanktejo disŝiriĝis en du pecojn de supre ĝis malsupre, kaj mortintoj eliris el siaj tomboj. Se tiuj ĉi faktoj okazus, ili efektive estus mirindaj kaj certe estus priskribitaj en la historio de tiu tempo. Ili estus kaŭzo de granda kormaltrakvilo. La soldatoj aŭ deprenus Kriston de la kruco, aŭ forkurus. Tiuj ĉi faktoj estas troveblaj en neniu historio, pro tio estas klare, ke oni ne devas akcepti ilin laŭvorte, sed nur kiel posedantajn internan signifon.

Ni ne intencas nei tiajn miraklojn, ni nur volas esprimi, ke ili ne prezentas decidajn pruvojn, kaj ke ili havas internan signifon.

Konforme al tio ni okupos nin ĉe la tablo per klarigo de la tradiciaj pruvoj, kiuj estas en la Sanktaj Libroj. Ĉio, pri kio ni parolis ĝis nun, estis logikaj pruvoj.

, por serioze serĉi la veron, estas tiu de soifeganto, konsumata per deziro de la akvo de vivo, de fiŝo, baraktanta, por atingi maron, de suferanto, serĉanta veran kuraciston, por ricevi dian kuracon, de devojiĝinta karavano, penanta trovi la ĝustan vojon, de vojperdinta kaj erarvaganta ŝipo, penanta atingi la bordon de savo.

La serĉanto devas ankaŭ posedi certajn kvalitojn. Unue, li devas esti justa kaj sindetenanta de ĉio, krom Dio; lia koro libera de la katenoj de malvirtoj kaj pasioj, ĉar ĉio tio estas malhelpaĵoj; plue, li devas esti preta elporti ĉiajn malfacilaĵojn; li devas esti absolute pura kaj sanktigita[30], kaj libera de amo aŭ malamo al la loĝantoj de la mondo. Kial? Ĉar la fakto de amo por iu ajn persono aŭ afero povus malhelpi lin konfesi la veron en alia, kaj en la sama maniero malamo kontraŭ io ajn povus bari al li la vojon al vertrovo.

Tio ĉi estas la kondiĉoj de la serĉado, kaj la serĉanto devas havi tiujn ĉi kvalitojn kaj ecojn. Antaŭ ol li atingis tiun ĉi staton, ne estas por li eble atingi la Sunon de l’ Realeco.

Nun ni revenu al nia temo.

Ĉiuj popoloj de la mondo atendas du Malkaŝantojn, kiuj devas esti samtempaj; ĉiuj atendas plenumon de tiu ĉi promeso. En la Biblio la judoj havas la promeson pri la Sinjoro de Armeoj kaj pri Mesio. En la Evangelio estas promesita la reveno de Kristo kaj de Elija. En la religio de Mahometo estas promeso pri Mahdí kaj pri Mesio, kaj same estas kun la zoroastranoj kaj kun aliaj religioj, sed se ni priparolus tiujn ĉi aerojn detale, ĝi daŭrus tro longe. La esenco estas, ke al ĉiuj estas promesitaj du Malkaŝantoj, kiuj venos unu post la alia. Estas profetite, ke en la tempo de tiuj du Malkaŝantoj la tero esto aliigita, la mondo de l’ ekzisto estos renovigita, kaj ĉiuj estaĵoj estos vestitaj per novaj vestoj. Justeco kaj kompatemo ĉirkaŭregos la mondon, malamikeco kaj malamo malaperos, ĉiuj kaŭzoj de dividoj inter popoloj, rasoj kaj nacioj neniiĝos, kaj aperos unueco, harmonio kaj konkordo. Malvigluloj vigliĝos, blinduloj vidos, surduloj aŭdos, mutuloj parolos, malsanuloj estos kuracitaj kaj mortintoj levos sin. Milito cedos lokon al paco, malamo estos venkita de amo, la kaŭzoj de malkonsentoj kaj konfliktoj estos komplete forigitaj, kaj vera, feliĉeco estos atingita. La mondo estos spegulo de la Ĉiela Regno, la homaro estos trono de Dio. Ĉiuj nacioj iĝos unu, ĉiuj religioj estos unuigitaj, ĉiuj individuaj homoj estos de unu familio kaj de unu gento. Ĉiuj regionoj de la tero iĝos unu regiono, la antaŭjuĝoj, kaŭzitaj de rasoj, landoj, individuoj, lingvoj kaj politikaj aferoj malaperos, kaj ĉiuj homoj ricevos eternan vivon en la ombro de la Sinjoro de Armeoj.

Nun ni devas pruvi laŭ la Sanktaj Libroj, ke tiuj du Malkaŝantoj venis, kaj ni devas diveni la sencon de la vortoj de l’ profetoj, ĉar ni deziras pruvojn, ĉerpitajn el la Sanktaj Libroj.

Antaŭ kelkaj tagoj ni prezentis ĉe la tablo la logikajn pruvojn, konstatantajn la verecon de tiuj du Malkaŝantoj.

Konklude: en la Libro de Daniel[31] estas difinitaj sepdek semajnoj de la rekonstrujo de Jerusalemo ĝis la martirigo de Kristo, ĉar per la martirigo de Kristo la ofero estas plenumita kaj la altaro estas detruita. Tio ĉi estas profetaĵo pri la revelacio de Kristo. Tiuj sepdek semajnoj komencas sin de la rekonstruo kaj restariĝo de Jerusalemo, koncerne kion kvar ediktoj estis eldonitaj de tri reĝoj.

La unua estis eldonita de Ciro en la jaro 536 a. K.; tio ĉi estas rakontita en la unua ĉapitro de la Libro de Ezra. La dua edikto, koncernanta la rekonstruon de Jerusalemo, estas tiu de Dario, la reĝo de Persujo, en la jaro 519 a. K; tio ĉi estas rakontita en la sesa ĉapitro de Ezra. La tria estas tiu de Artakserkso en la sepa jaro de lia regado, t.e. en la j. 457 a.K.; tio ĉi estas rakontita en la sepa ĉapitro de Ezra. La kvara estas tiu de Artakserkso en la j. 444 a.K.; tio ĉi estas rakontita en la dua ĉapitro de Neĥemja.

Sed Daniel aludas speciale la trian edikton, kiu estis eldonita en la j. 457 a.K. Sepdek semajnoj faras kvarcent naŭdek tagojn. Ĉiu tago, konforme al la teksto de la Sankta Libro, estas unu jaro. Ĉar en la Biblio estas dirite: “La tago de la Sinjoro estas unu jaro”.[32] Tiel kvarcent naŭdek tagoj estas kvarcent naŭdek jaroj. La tria edikto de Artakserkso estis eldonita kvarcent kvindek sep jarojn antaŭ la naskiĝo de Kristo, kaj Kristo en la tempo de sia martirigo havis la aĝon de tridek tri jaroj. Se vi aldonos tridek tri al kvarcent kvindek sep, vi ricevos kvarcent naŭdek, kio estas la tempo, antaŭdirita de Daniel por la revelacio de Kristo.

Sed en la dudek-kvina verso de la naŭa ĉapitro de la Libro de Daniel tio ĉi estas esprimita alie, kiel sep semajnoj kaj sepdek du semajnoj; laŭŝajne ĝi diferencas de la unua diraĵo. Multaj estis embarasitaj de tiu ĉi diferenco kaj penis harmonigi tiujn ĉi difinojn. Kiel sepdek semajnoj povas esti ĝustaj en unu loko, kaj sesdek du semajnoj kaj sep semajnoj en alia loko? Tiuj ĉi du diraĵoj akordas unu kun la alia.

Sed Daniel mencias du datojn. Unu el tiuj datoj komencas sin de la ordono de Artakserkso al Ezra pri rekonstruo de Jerusalemo; tio ĉi estas la sepdek semajnoj, kiuj finis sin per la ĉieleniro de Kristo, kiam per lia martirigo ĉesiĝis la sanktofero kaj oferdono.

La dua periodo, kiun ni trovas en la dudek-sesa verso, signias, ke de post la fino de la rekonstruo de Jerusalemo ĝis la ĉieleniro de Kristo estos sesdek du semajnoj; la sep semajnoj estas la tempo de la rekonstruado de Jerusalemo, kiu daŭris kvardek naŭ jarojn. Se vi aldonos tiujn ĉi sep semajnojn al la sesdek du semajnoj, vi ricevos sesdek naŭ semajnojn, kaj en la lasta semajno (69-70) okazis la ĉieleniro de Kristo. Tiamaniere sepdek semajnoj estas plenumitaj kaj estas nenia diseco.

Nun, kiam la revelacio de Kristo estos pruvita per la profetaĵoj de Daniel, ni pruvu la revelacion de Bahá’u’lláh kaj de Báb. Ĝis nun ni elmontnradis nur logikajn pruvojn; nun ni parolos pri la tradiciaj.

En la oka ĉapitro de la Libro de Daniel, verso dektria, estas dirite: “Kaj mi aŭdis unu sanktulon, kiu parolis, kaj tiu sanktulo diris al iu, kiu demandis: Ĝis kiam havos forton la profetaĵo pri la ĉiutagaj oferoj kaj pri la terura peko, ke la sanktejo kaj la armeo estos piedpremataj? Kaj li diris al mi ( v.14): Ĝis pasos du mil tricent vesperoj kaj matenoj; tiam la sanktejo denove estos sanktigita; ( v. 17) Kaj li diris al mi… ke la vizio koncernas la finon de la tempo.” Tio estas: kiel longe daŭros tiu malfeliĉo, ruino, malaltigo kaj humiligo, signifante: kiam estos la tagiĝo de la Malkaŝanto? Tiam li respondis: “Du mil tricent vesperojn kaj matenojn; tiam la sanktejo estos denove sanktigita”. Mallonge dirante, la senco de tiu ĉi fragmento estas tia, ke ĝi difinas du mil tricent jarojn, ĉar en la teksto de la Biblio ĉiu tago estas jaro. De la tempo, kiam estis eldonita la edikto de Artakserkso koncerne la rekonstruon de Jerusalemo, ĝis la naskiĝo de Kristo estas 456 jaroj, kaj de la naskiĝo de Kristo ĝis la revelacio de Báb estas 1844 jaroj. Se vi aldonos 456 jarojn al tiu ĉi nombro, vi havos 2.300 jarojn. Ĝi signifas, ke la plenumiĝo de la vizio de Daniel okazis en la jaro 1844 p. K., kaj tio ĉi estas la jaro de la revelacio de Báb, konforme al la ĝusta teksto de la Libro de Daniel. Konsideru, kiel klare li difinas la jaron de l’ revelacio; neniu profetaĵo pri revelacio povus esti pli klara, ol tiu ĉi.

En la Evangelio de S-ta Mateo, ĉapitro dudek-kvara, verso tria, Kristo klare diras, ke tio, kion Daniel priparolis per tiu ĉi profetaĵo, estas la dato de l’ revelacio, kaj jen estas la verso: “Kaj dum li sidis sur la monto Olivarba, la disĉiploj venis aparte al li, dirante: Diru al ni, kiam tio estos? Kaj kio estos la signo de via alesto kaj de la maturiĝo de la mondaĝo?” Unu el la klarigoj, kiujn li donis al ili responde, estas la jena (v. 15): “Kiam do vi vidos la abomenindaĵon de dezerteco, pri kiu estas dirite de la profeto Daniel, starantan sur la sankta loko (la leganto komprenu).” En tiu ĉi respondo li resendis ilin al la dua ĉapitro de la Libro de Daniel, dirante, ke ĉiu, kiu legos ĝin, komprenos, ke tio ĉi estas la priparolita tempo. Konsideru, kiel klare la revelaciol de Báb estas priparolata en la Malnova Testamento kaj en la Evangelio.

En la konkludo ni nun klarigu la daton de la revelacio de Bahá’u’lláh laŭ la Biblio. La dato de Bahá’u’lláh estas kalkulata laŭ lunaj jaroj de la misio kaj Hijrah de Mahometo; ĉar en la religio de Mahometo oni kalkulas laŭ lunaj jaroj, kaj ankaŭ lunan jaroj oni observas koncerne ĉiujn ordonojn, kiuj rilatas la kulton de Dio.

En la Libro de Daniel, dekdua ĉapitro, sesa verso, estas dirite: “Kaj li diris al la viro en la tolaj vestoj, kiu staris super la akvo de la rivero: kiam estos la fino de la mirindaĵoj? (v.7) Kaj mi aŭsklutis la viron en la tolaj vestoj, kiu staris super la akvo de la rivero; li levis sian dekstran manon kaj sian maldekstran manon al la ĉielo, kaj ĵuras per Tiu, kiu vivas eterne, ke tio estos post la paso de tempo kaj tempoj kaj duono de tempo; kaj kiam finiĝos la dissemiteco de la sankta popolo, tiam plenumiĝos ĉio ĉi tie”.

Ĉar mi jam klarigis la signifon de unu tago, ne estas necese klarigi ĝin refoje, sed ni diros mallonge, ke ĉiu tago de la Patro estas kalkulata kiel jaro, kaj en ĉiu jaro estas dekdu monatoj. Sekve tri jaroj kaj duono faras kvardek du monatojn kaj kvardek du monatoj estas mil ducent sesdek tagoj. Báb, la antaŭinto de Bahá’u’lláh, aperis en la 1260 post la Hijrah de Mahometo, laŭ la kalkulo de Islámo.

Poste, en la verso dekunua, estas dirite: “Kaj de la tempo, kiam ĉesiĝos la ĉiutagaj oferoj kaj fariĝos abomeninda ruiniĝo, pasos mil ducent naŭdek tagoj. (12 v.) Feliĉa estas tiu, kiu atenda kaj atingos la tempon de mil tricent tridek kvin tagoj.”

Tiu lunan kalkulado komencas sin per la tago de la proklamo de profeteco de Mahometo en la lando Hijáz. Tio ĉi okazis tri jarojn post la komenco de lia misio; ĉar la komenco de la profeteco de Mahometo estis tenata en sekreto, kaj neniu sciis ĝin, krom Ňľadíjih kaj Ibn Nawfal[33]. Post tri jaroj ĝi estsis publikigita. Kaj en la jaro 1290 post la proklamo de la misio de Mahometo Bahá’u’lláh konigis sian revelacion.[34]

XI.

KOMENTARIO PRI LA DEKUNUA ĈAPITRO DE LA APOKALIPSO DE S-TA JOHANO.

En la komenco de la dekunua ĉapitro de S-ta Johano estas dirite:

“Kaj estis donita al mi kano, simila al bastono; kaj iu diris: Leviĝu, kaj mezuru la templon de Dio, kaj la altaron kaj la adorantojn en ĝi.

“Kaj la korton ekster la templo preterlasu, kaj ne mezuru ĝin, ĉar ĝi estas donita al la nacioj; kaj la sanktan urbon ili piedpremos kvardek du monatojn.”

Tiu kano estas perfekta homo, kiu estas komparita kun kano kaj la kialo de tiu ĉi komparo estas la jena: kiam la interno de kano estas malplena kaj senigita de ĉio, ĝi sonigas belajn melodiojn; kaj kiel la sono kaj la melodio ne devenas de la kano, sed de la ludanto, kiu blovas je la kano, tiel la sanktigita koro de tiu benita persono estas senigita se ĉio, krom Dio, pura kaj libera de ĉiaj inklinoj de homstato, kaj estas kunulo de la Dia Spirito. Kion ajn li diras, ne estas de li mem, sed de la efektiva flutludanto, kaj tio ĉi estas dia inspiro. Jen kial li estas komparita kun kano. Kaj tiu kano estos kiel bastono, t.e. ĝi estas helpo por ĉiu malfortulo kaj subteno por ĉiu homa estaĵo. Tio estas la bastono de la Dia Paŝtisto, per kiu li gardas sian ŝafaron kaj konkukas ĝin sur la paŝtejon de la Regno.

Plue estas dirite: “Kaj iu diris: Leviĝu, kaj mezuru la templon de Dio, kaj la altaron, kaj la adorantojn en ĝi”, t.e. komparu kaj mezuru: mezuri estas eltrovadi la proporciojn. Li do diris: Komparu la templon de Dio, kaj la altaron kaj la adorantojn en ĝi, t.e. esploru, kia estas ilia stato, kaj eksciu, sur kia grado kaj en kia stato ili estsa, kaj kiaj estas iliaj trajtoj, perfektecoj, sinteno kaj kvalitoj, kaj informiĝu pri la misteroj de tiuj sanktanimaj homoj, kiuj loĝas en la Sankte-Sankto en pureco kaj sankteco.

“Kaj la korton ekster la templo preterlasu, kaj ne mezuru ĝin, ĉar ĝi estas donita al nacioj.”

En la komenco de la sepa jarcento post Kristo, kiam Jerusalemo estis konkerita, la Sankte-Sankto estis ekstere ŝparita: tio estas la templo, kiun konstruis Salomono. Sed ekster la Sankte-Sankto la ekstera korto estis prenita kaj donita al nacioj. “Kaj la sanktan urbon ili piedpremos kvardek du monatojn” – tio signifas, ke la nacioj superos kaj regos Jerusalemon dum kvardek du monatoj, komprenante per tio mil ducent sesdek tagojn. Kaj ĉar ĉiu tago signifas jaron, ni ricevas laŭ tiu kalkulado mil ducent sesdek jarojn, kio estas la tempodaŭro de la ciklo de la Korano. Ĉar en la teksto de la Biblio ĉiu tago estas jaro, kiel estas dirite en la kvara ĉapitro, sesa verso, de Jeĥezkel: “Portu sur vi la malpiecon de la domo de Jehuda dum kvardek tagoj; ĉiun tagon Mi kalkulos al vi kiel jaron”.

Tiuj ĉi profetaĵoj estas de la tempo de la apero de Islámo, kiam Jerusalemo estis piedpremata, t.e. malhonorigita. Sed la Sankte-Sankto estis ŝparita, gardata kaj respektata, kaj tio daŭris ĝis la jaro 1260. Tiuj ĉi mil ducent sesdek jaroj estas profetaĵo pri la báb[35] de Bahá’u’lláh, kiu venis en la jaro 1260 de la Hijrah de Mahometo, kaj nun, kiam la periodo de mil ducent sesdek jaroj finiĝis, Jerusalemo, la sankta urbo, komencas denove flori, prosperi kaj esti popolriĉa. Ĉiu, kiu vidis Jerusalemon antaŭ sesdek jaroj, kaj kiu vidas ĝin nun, konfesas, kiel popolriĉa kaj flaranta ĝi fariĝas, kaj kiel honorata ĝi estas denove.

Tio ĉi estas la ekstera signifo de la cititaj versoj el la Apokalipso de S-ta Johano; sed ili havas alian klarigon kaj simbolan sencon, kiu estas la sekvanta:

La Leĝo de Dio estas dividita en du partojn; unu estas la fundamenta bazo, kiu entenas ĉiujn spiritajn aferojn, t.e. ĝi rilatas la spiritajn virtojn kaj diajn kvalitojn. Tio ĉi ne ŝanĝiĝas nek aliiĝas. Ĝi estas la Sankte-Sankto, kiu estas la esenco de la Leĝo de Adamo, Noa, Abrahamo, Moseo, Kristo, Mahometo, kaj kiu daŭras kaj estas akceptita en ĉiuj profetaj cikloj. Ĝi neniam estos revokita, ĉar ĝi estas la spirita ne materiala vero; ĝi estas kredo, scio, certeco, justeco, pieco, virteco, honesteco, amo de Dio, interna paco, pureco, sindefenemo, humileco, malfiereco, pacienco kaj konstanteco. Ĝi elmontras kompaton al malfeliĉuloj, defendas premitojn, donas al mizeruloj kaj levas falintojn.

Tiuj diaj kvalitoj, tiuj eternaj ordonoj, neniam estos revokitaj: ne, ili daŭros kaj ekzistos eterne. Tiuj virtoj de la homaro estos renovigataj en ĉiu el la apartaj cikloj; ĉar ĉe la fino de ĉiu ciklo la spirita Leĝo de Dio, t.e. la homaj virtoj, malaperas, kaj nur la formo restas.

Tiel inter la judoj ĉe la fino de la ciklo de Moseo, kiu koincidis kun la kristana revelacio, la Leĝo de Dio malaperis, kaj restis nur formo sen spirito. La Sankte-Sankto foriris el meze de ili, sed la ekstera korto de Jerusalemo – kio estas la esprimo, uzita por la formoj de la religio – falis en la manojn de la nacioj. En la sama maniero la fundementaj principoj de la religio de Kristo, kiuj estas la plej grandaj virtoj de l’ homaro, malaperis, kaj ĝia formo restis en la manoj de pastroj kaj ekleziuloj. Simile la fundamento de la religio de Mahometo malaperis, sed ĝia formo restis en la manoj de la oficialaj ‘ulamá.

Tiuj fundamentoj de la religio de Dio, kiuj estas spiritaj, kiuj estas la virtoj de l’ homaro, ne povas esti revokitaj; ili estas neforigeblaj kaj eternaj, kaj estas renovigataj en la ciklo de ĉiu profeto.

La dua parto de la religio de Dio koncernas la materialan mondon, kaj al ĝi apartenas fastoj, preĝoj, ritoj, edziĝo kaj eksedziĝo, forigo de sklaveco, leĝaj procedoj, interkonsentoj, komensoj por mortigo, perfortagoj ŝteloj kaj maljustaroj. Tiu ĉi parto de la Leĝo de Dio, kiu rilatas al materialaj aferoj, estas modifata kaj alliigata en ĉiu profeta ciklo konforme al la necesoj de la tempo.

Mallonge dirante, la Sankte-Sankto signifas la spiritan Leĝon, kiu neniam estos modifita, aliigita aŭ revokita, kaj la sankta urbo signifas la materialan Leĝon, kiu povas esti revokita. Kaj tiu ĉi materiala Leĝo, kiu estas priskribita, kiel la sankta urbo, estis piedpremata mil ducent sedek jaroj.

“Kaj mi donos al miaj du atestantoj, kaj ili profetos mil ducent sesdek tagojn, vestite per sakaĵo.” Tiuj ĉi du atestantoj estas Mahometo, la Sendito de Dio, kaj ‘Alí, la filo de Abú-Tálíb.

En la Korano estas dirite, ke Dio alparolis Mahometon, la Senditon de Dio, dirante: “Ni faris vin Atestanto, Heroldo de la bona novaĵo, kaj Avertanto”. Tio signifas: Ni destinis vin kiel atestanton, donanton de la bona novaĵo kaj portanton de la kolero de Dio.[36] La signifo de “atestanto” estas: tiu, per kies atesto aferoj estas pruvataj. La ordonoj, donitaj al tiuj du atestantoj, devis esti plenumataj dum mil ducent sesdek tagoj, komprenante ĉiun tagon, kiel jaron. Mahometo estis la radiko, kaj ‘Alí la branĉo, same kiel Moseo kaj Josuo. Estas dirite, ke ili estos vestitaj per sakaĵo, kio signifas, ke ili devas esti vestitaj ekstervide per malnovaj vestoj, ne per novaj vestoj. Alivorte, en la komenco ili havos nenian gloron en la okuloj de homoj, nek ilia Afero ŝajnos nova. Ĉar la spirita Leĝo de Mahometo akordas kun tiu de Kristo en la Evangelio, kaj plejparto de liaj leĝoj, rilatantaj al la materialaj aferoj, akordas kun tiuj de la Pentateŭko. Tion ĉi signifas la malnovaj vestoj.

Plue estas dirite: “Ili estas la du olivarboj kaj la du lampingoj, starantaj antaŭ la Sinjoro de la tero.” Tiuj ĉi du personoj estas komparitaj kun olivarboj, ĉar en tiu tempo ĉiuj lampoj estis lumigataj per olivoleo. La signifo de tio ĉi estas du personoj, de kiuj venas tiu spirito de la saĝeco de Dio, kiu estas la kaŭzo de la lumigo de l’ mondo. Tiuj ĉi lumoj de Dio estis destinitaj radii kaj brili, tial ili estas komparitaj al lampingoj: lampingo estas la loĝejo de lumo, kaj el ĝi radias la lumo. En la sama maniero la lumo de gvido devas brili kaj radii el tiuj ĉi du lumaj personoj.

Plue estas dirite: “Ili estas starantaj antaŭ la Sinjoro de la tero.” Tio signifas, ke ili staras en servado al Dio kaj edukado de la kreaĵoj de Dio, kiel la barbaraj nomadaj arabaj gentoj de la Araba Duoninsulo, kiujn ili edukis en tia maniero, ke ili atingis en tiuj tagoj la plej altan gradon de civilizacio, kaj ilia famo kaj gloro disvastiĝis tra la tuta mondo.

“Kaj se iu volas difekti ilin, fajro elvenas el ilia buŝo kaj formanĝus iliajn malamikojn.” Tio ĉi signifas, ke neniiu povos rezisti ilin, kaj ke se iu volos malgrandigi iliajn instruojn, li estos ĉirkaŭkaptita kaj neniigita de tiu sama Leĝo, kiu elvenas el iliaj buŝoj; kaj ĉiu, kiu penos ofendi, kontraŭstari kaj malami ilin, estos neniigita per ordono, kiu eliros el iliaj buŝoj. Kaj tiel okazis: ĉiuj malamikoj estis venkitaj, forkurigitaj kaj neniigitaj. En tiu ĉi plej klara maniero Dio helpis ilin.

Poste estas dirite: “Ili havas la povon fermi la ĉielon, por ke ne pluvu dum tagoj de ilia profetado.” Tio ĉi signifas, ke en sia ciklo ili estos kiel reĝoj. La Leĝo kaj instruoj de Mahometo, kaj la klarigoj kaj komentarioj de ‘Alí estas ĉielaj donacoj; se ili volas doni tiujn donacojn, ili havas la povon fari tion. Se ili ne volas tion, la pluvo ne venos el la ĉielo; la pluvo signifas ĉi tie donacojn,

Plue estas dirite: “Kaj ili havos povon super la akvoj, por ŝanĝi ilin en sangon.” Tio ĉi signifas, ke la profeteco de Mahometo estas tia sama, kiel tiu de Moseo, kaj ke la povo de ‘Alí estas tia sama, kiel tiu de Jesuo: se ili volus, ili povus ŝanĝi la akvojn de Nilo en sangon, tiagrade, kiom estas koncernataj egiptoj kaj tiuj, kiuj neas ilin. Tio ĉi signifas, ke tio, kio estas la kaŭzo de ilia vivo, fariĝas pro ilia malklereco kaj fiereco la kaŭzo de ilia morto. Tiel la regno, riĉeco kaj potenco de Faraono kaj lia popolo, kiuj estis estis la kaŭzoj de la vivo de l’ nacio, iĝis pro ilia kontraŭstarado, neado kaj fiereco la kaŭzoj de morto, ruiniĝo, dispelo, malaltiĝo kaj malriĉiĝo. El tio ĉi sekvas, ke la du atestantoj havas la povon neniigi naciojn.

Plue estas dirite: “Kaj frapi la teron per ĉia plago ĉiufoje, kiam ili volos”, kio signifas, ke ili havos ankaŭ la povon kaj materialan forton, necesan por eduki malbonulojn kaj tiujn, kiuj estas premantoj kaj tiranoj: ĉar al la du atestantoj Dio donis same eksteran, kiel internan povon, por ke ili eduku kaj benigu la kruelajn, sangamajn, tiranajn nomadajn arabojn, kiuj estis kvazaŭ rabbestoj.

“Kaj kiam ili finos sian ateston” signifas, kiam ili plenumos ĉion, kio estas al ili ordonite, kaj transdonos la vorton de Dio, akcelantan la starigon de la Leĝo de Dio kaj propagantan la ĉielajn instruojn, kun la cello, ke vidiĝu en homoj la signoj de la spirita vivo, kaj ke ekbrilu la lumo de la virtoj de l’ homara mondo, ĝis estos plenumita kompleta disvolviĝo inter la nomadaj gentoj.

“La besto, kiu suprenvenas el la abismo, faros militon kontraŭ ili kaj venkos ilin kaj mortigos ilin” – tiu ĉi besto estas Baní-Umayya,[37] kiu atakis ilin el la profundaĵo de eraro, kaj kiu levis sin kontraŭ la religio de Mahometo kaj kontraŭ la realeco de ‘Alí, alivorte kontraŭ la amo de Dio.

Estas dirite: “La besto faros militon kontraŭ ili” – tio estas spiritan militon. Ĝi signifas, ke la besto agos komplete kontraŭe al la instruoj, kutimoj kaj institucioj de la du atestantoj, ĝis tia grado, ke la virtoj kaj perfektecoj, kiujn la povo de la du atestantoj dissemis itner la popoloj kaj gentoj, estos komplete dispelitaj, kaj venkos la besta naturo kaj korpaj deziroj. Tiel la signifo de la besto, faronta militon kontraŭ ili kaj venkonta ilin, estas, ke la mallumo de eraro, kiu venos de la besto, levos sin super la horizonton de la mondo kaj mortigos la du atestantojn. Alivorte, ke ĝi detruos la spiritan vivon, kiun ili disvastigas inter la nacio, kaj komplete forigos la diajn leĝojn kaj instruojn, piedpremante la religion de Dio: nenio postrestos, krom senviva korpo sen spirito.

“Kaj iliaj kadavroj kuŝas sur la stratoj de la granda urbo, kiu nomiĝas laŭspirte Sodom kaj Egiptujo, kie ankaŭ la Sinjoro estis krucumita.” “Iliaj kadavroj” signifas la religion de Dio, kaj “la stratoj” signifas publican elmetitecon. La signifo “Sodom kaj Egiptujo”, la loko, “kie ankaŭ la Sinjoro estis krucumita”, estas la regiono de Sirio, kaj speciale Jerusalemo, kiu estis sub la aŭtoritato de Baní-Umayya. Tio estis la loko, kie unue malaperis la religio de Dio kaj la diaj instruoj, kaj restis nur korpo sen spirito. “Iliaj kadavroj” signifas la religion de Dio, kiu restis kiel senviva korpo sen spirito.

“Kaj el la popoloj kaj triboj kaj lingvoj oni rigardas iliajn kadavrojn dum tri tagoj kaj duono, kaj ne lasas meti iliajn kavadrojn en tombon”.

Kiel estis antaŭe klarigite, en la terminaro de la Sanktaj Libroj tri tagoj kaj duono estas kvardek du monatoj, kaj kvardek du monatoj estas mil ducent sesdek tagoj, ĉar ĉiu tago laŭ la teksto de la Sanktaj Libroj signifas unu jaron, la senco estas, ke dum mil ducent sesdek jaroj, kio estas la ciklo de la Korano, nacioj, gentoj kaj popoloj rigardos iliajn kadavrojn, t.e. faros spektaklon el la religio de Dio: kvankam ili ne estos en harmonio kun ĝi, ili tamen ne lasos meti iliajn korpojn – de la religio de Dio – en tombon. Tio signifas, ke ekstervide ili tenos sin je la religio de Dio kaj ne permesos, ke ĝi komplete malaperu el inter ili, nek ke ĝia korpo estu tute neniigita kaj detruita. Ne, ili forlasos ĝin efektive , konservante laŭekstere ĝian nomon kaj memoron.

Tiuj “popoloj kaj triboj kaj lingvoj” signifas tiujn, kiuj kolektis sin en la ombro de l’ Korano, ne allasante eksterviden neniigon kaj plenan detruon de la Afero de l’ Leĝo de Dio: ĉar estas preĝoj kaj fastoj inter ili, sed la fundamentaj principoj de la religio de Dio, kiuj estas moraleco, bonkonduto kaj scio pri diaj misteroj, malaperis. La lumo de la virtoj de l’ homara mondo, kiu estas rezulte de amo de Dio kaj scio pri Li, estas estingita, kaj venkaj estas la mallumo de tiraneco, premado, satanaj pasioj kaj deziroj. La korpo de la Leĝo de Dio, kiel kadavro, estis elmetita publike por mil ducent sesdek tagoj, kalkulante ĉiun tagon por jaro, kaj tiu ĉi periodo estas la ciklo de Mahmoeto.

Homoj malgajnis ĉion, kion fondis tiuj du personoj, kio estis la fundamento de la Leĝo de Dio, kaj neniigis la virtojn de la mondo de l’ homaro, kiuj estas la diaj donacoj kaj la spirito de tiu ĉi religio, ĝis tia grado, ke honesteco, justeco, amo, unueco, pureco, sankteco, sindetenemo kaj ĉiuj diaj kvalitoj pasis for el inter ili. En la religio restis sole preĝoj kaj fastoj; tiu ĉi stato daŭris dum mil ducent sesdek jaroj, kio estas la ciklo de Furqan[38]. Estis tiel, kvazaŭ tiuj du eminentaj personoj estus mortaj, kaj iliaj korpoj restus sen spirito.

“Kaj la loĝantoj sur la tero ĝojas pri ili kaj gajiĝas; kaj ili sendos donacojn unu al la alia; ĉar tiuj du profetoj turmentadis la loĝantojn sur la tero.” “La loĝantojn sur la tero” signifas la aliajn naciojn kaj rasojn, kiel la popoloj de Eŭropo kaj malproksima Azio, kiuj, vidante, ke la karaktero de Islámo estas plene ŝanĝita, la Leĝo de Dio forlasita, ke la virtoj, fervoro kaj honoro pasis for el inter ili, estis feliĉaj kaj ĝojis, ke degenero de moraleco frapis la popolojn de Islámo, kaj sekve de tio ili estos subigitaj de aliaj nacioj. Tio ĉi efektiviĝis. Rigardu tiujn homojn, kiuj estis atingintaj la plej supron de povo – kiel degraditaj kaj piedpremataj ili estas.

La aliaj nacioj “sendos donacojn unu al la alia”, kio signias, ke ili helpos unu al la alia, ĉar “tiuj du profetoj turmentadis la loĝantojn sur la tero” – t.e. ili superadis la aliajn naciojn de la mondo kaj estis venkaj super ili.

“Kaj post la tri tagoj kaj duono la spirito de vivo el Dio eniris en ilin, kaj ili stariĝis sur siaj piedoj; kaj granda timo falis sur tiujn, kiu ilin rigardis.” Tri tagoj kaj duono, kiel mi antaŭe klarigis, estas mil ducent sesdek jaroj. La du personoj, kies korpoj kuŝis senspirite, estas la instruoj kaj la Leĝo, kiujn Mahometo starigis kaj ‘Alí diskonigis, el kiuj teman la realeco foriris kaj restis nur la formo. La spirito revenis en ilin – ĝi signifas, ke la fundamentoj kaj instruoj estis restarigitaj. Alivorte, la spiriteco de la religio de Dio estis ŝanĝita en materialecon, kaj virtoj en malvirtojn: la amo de Dio estis ŝanĝita en malamon, lumeco en mallumon, diaj kvalitoj en la satanajn, justeco en tiranecon, korafableco en malamikecon, sincereco en hipokritecon, gvidateco en eraron kaj ĉasteco en voluptemon. Kaj post tri tagoj kaj duono, kio laŭ la terminaro de la Sanktaj Libroj estas mil ducent sesdek jaroj, la diaj instruoj, ĉielaj virtoj, perfektecoj kaj spiritaj donacoj estis renovigitaj per la apero de Báb kaj la sindonemo de Jináb-i-Quddús. [39]

La sanktaj blovoj disverŝis sin, ekbrilis la lumo de l’ vero, venis la tempo de la vivodona printempo kaj mateniĝis la tago de gvido. La du senvivaj korpoj denove ricevis vivon, kaj la du eminentuloj – unu – la fondinto, kaj alia – la disvastiganto – levis sin kaj estis kiel du lampingoj, ĉar ili lumigis la mondon per la lumo de l’ vero.

“Kaj ili aŭdis grandan voĉon el la ĉielo, dirantan al ili. Supervenu ĉi tien. Kaj ili supreniris en la ĉielon en la nubo.” Ĝi signifas, ke el la nevidebla ĉielo ili aŭdis la voĉon de Dio, dirantan: “Vi faris ĉion, kio estis ĝusta kaj taŭga en la transdonado de la instruoj kaj de la bona novaĵo, vi transdonis Mian vorton al homoj kaj senigis la vokon de Dio, kaj vi plenumis vian devon. Nun vi devas, kiel Kristo, oferi viajn vivojn por la Plejamato, kaj esti martiroj. Kaj unu, la Suno de l’ Realeco, kaj la alia, la Luno de Gvido[40], simile al Kristo malsupreniris sur la horizonton de l’ grandega martireco kaj levis sin en la Regnon de Dio.

“Kaj iliaj malamikoj rigardis ilin” – signifas, ke multaj el iliaj malamikoj, ĉeestinte ilian martirigon, ekkomprenis la altecon de ilia stato kaj la superegecon de ilia virteco, kaj atestis ilian grandecon kaj perfektecon.

“Kaj en tiu horo fariĝis granda tertremo, kaj dekono de la urbo falis; kaj en la tertremo mortis sep mil homoj”.

Tiu ĉi tertremo okazis en Shíráz post la martirigo de Báb. En la urbo estis granda maltrankvilo kaj multaj homoj pereis. Granda ekscito sekvis ankaŭ pro malsanoj, ĥolero, malbonrikolto, mizero, malsato kaj afliktoj, al kiuj similajn oni neniam konis.

“Kaj la ceteraj pleniĝis de timo, kaj donis laŭdon al la Dio de la ĉielo.”

Kiam la tertremo okazis en Fárs, ĉiuj postvivintoj lamentis kaj ploris tage kaj nokte, kaj okupadis sin per preĝado kaj glorado al Dio. Ili estis tiel zorgotuŝitaj kaj teruritaj, ke dum noktoj ili restadis sen dormo kaj ripozo.

“La dua Veo jam pasis; jen la tria Veo rapide venas”. La unua veo estas la apero de la Profeto Mahometo, la filo de ‘Abdu’lláh – paco estu al li! La dua veo estas la granda tago de la revelacio de la Sinjoro de Armeoj kaj la radiado de la Beleco de la Promesito. La klarigo de tio ĉi, de la veo, estas menciita en la trideka ĉapitro de Jeĥezkel, versoj unua, dua kaj tria, kie estas dirite: “Kaj aperis al mi vorto de la Eternulo, dironte: Ho filo de homo, profetu kaj diru: Tiele diras la Sinjoro, la Eternulo: Plorkriu: Ve al la tago! Ĉar proksima estas la tago, proksima estas la tago de la Eternulo.”

El tio estas certe, ke la tago de veo estas la tago de la Sinjoro; ĉar en tiu tago ve al senzorguloj, ve al pekuloj, ve al ignorantoj. Jen kiam estas dirite: “La dua Veo jam pasis; jen la tria Veo rapide venas!” La tria veo estas la tago de la revelacio de Bahá’u’lláh, la tago de Dio, kaj ĝi estas proksima al la aperotago de Báb.

“Kaj la sepa anĝelo trumpetis; kaj fariĝis grandaj voĉoj en la ĉielo, dirante: La regno de la mondo fariĝis regno de nia Sinjoro kaj de Lia Kristo; kaj li reĝos por ĉiam kaj eterne.”

La sepa anĝelo estas homo, posedante ĉielajn ecojn, kiu aperos kun ĉielaj kvalitoj kaj karaktero. Fariĝis voĉoj, per kiuj la apero de la Dia Malkaŝanto estos proklamita kaj diskonigita. En la tagoj de la Revelacio de la Sinjoro de Armeoj kaj en la epoko de la dia ciklo de la Ĉionpova, kiu estas promesita kaj menciita en ĉiuj sanktaj libroj kaj skribaĵoj de la profetoj – en tiu tago de Dio la Spirito kaj Dia Regno estos starigita, kaj la mondo estos renovigita. Nova spirito estos enblovita en la korpon de l’ kreitaro, venos la dia printempo, la nuboj de l’ favoro verŝas pluvon, brilos la suno de l’ realeco, blovos la vivodona venteto, la mondo de la homaro vestos sin per nova vesto, la supraĵo de la tero estos rava paradizo; la homaro estos edukita, militoj, malpacoj, malkonsentoj kaj malbonvolo malaperos, kaj aperos veramo, justeco, honesteco kaj kulto de Dio; unueco, amo kaj frateco ĉirkaŭbrakos la mondon, kaj Dio regos eterne, kio signifas, ke fondita estos la Spirita kaj Ĉiama Regno. Tia estas la tago de Dio. Ĉar ĉiuj el la tagoj, kiuj venis kaj forpasis, estis la tago de Abrahamo, Moseo, Kristo, aŭ de aliaj profetoj; sed tiu ĉi tago estas la tago de Dio, ĉar la Suno de l’ Realeco supreniros en ĝi kun plej granda varmo kaj brilego.

“Kaj la dudek kvar presbiteroj, kiuj antaŭ Dio sidas sur siaj tronoj, falis sur la vizaĝon kaj adorkliniĝis al Dio, dirante: Ni dankas Vin, ho Dio, la Sinjoro, la Plejpotenca, kiu estas kaj estis, ĉar Vi alprenis Vian grandan potencon kaj reĝis.”

En ĉiu ciklo la ĉefuloj kaj sanktuloj estis en la nombro de dekdu. Jakobo havis dekdu filojn; en la tempo de Moseo estis dekdu ĉefoj de la gentoj; en la tempo de Kristo estis dekdu apostoloj, kaj en la tempo de Mahometo estis dekdu imámoj. Sed en la taog de tiu ĉi glora revelacio ili estas dudek kvar – en la nombro duobla rilate al la antaŭaj, ĉar la grandeco de tiu revelacio tion postulas. Tiuj sanktuloj antaŭ Dio sidas sur siaj propraj tronoj – ĝi signifas, ke ili regas eterne.

Tiuj dudek kvar grandaj personoj, kvankam sidantaj sur la tronoj de eterna regado, tamen adorkliniĝas antaŭ la apero de la universala Malkaŝanto de Dio kaj estas humilaj kaj subiĝemaj, dirante: “Ni dankas Vin, ho Dio, la Sinjoro, la Plejpotenca, kiu estas kaj estis; ĉar Vi alpremis Vian forton kaj reĝis.” Ĝi signifas: Vi aperigos Viajn instruojn, Vi kolektos ĉiujn loĝantojn de la tero en Vian ombron kaj Vi kunvenigos ĉiujn homojn en la ombron de unu tendo. Kvankam ĝi estas la Eterna Regno de Dio, kaj Li ĉiam havis kaj havas Regnon, la Regno tie ĉi signifas la revelacion de Li mem;[41] kaj Li aperigos ĉiujn leĝojn kaj instruojn, kiuj estas la spirito de la homara mondo kaj la eterna vivo. Kaj tiu universala Malkaŝanto venkos la mondon en paco kaj trankvilo, ne per glavo kaj batalilo; li fondos tiun Ĉielan Regnon per vera amo, ne per la forto de milito. Li diskonigos tiujn instruojn per bonkoreco kaj justeco, ne per militiloj kaj severeco. Li tiel edukos naciojn kaj popolojn, ke malgraŭ siaj diversaj kondiĉoj, malgraŭ diversaj moroj kaj karakteroj, diversaj religioj kaj rasoj, ili estos, kiel estas dirite en la Biblio, kiel lupo kaj ŝafido, leopardo kaj kaprido, suĉinfano kaj serpento – kamaradoj, amikoj kaj kunuloj. La malpacoj de rasoj, la diferencoj de religioj kaj la baroj inter nacioj estos komplete forigitaj, kaj ĉiuj atingos perfektan unuecon kaj interpaciĝon en la ombro de la Benita Arbo.

“Kaj la nacioj furioze” ĉar Viaj instruoj estis kontraŭaj al la pasioj de la aliaj popoloj: “Kaj venis Via kolero”, t.e. ĉiuj estos frapitaj per grandaj afliktoj; ĉar ili ne sekvas Viajn ordonojn, konsilojn kaj instruojn, ili estos senigitaj de Viaj eternaj malavaraĵoj kaj vualitaj kontraŭ la lumo de la Suno de l’ Realeco.

“Kaj la tempo de la mortintoj, por esti juĝataj” signifas, ke venis la temo, kiam la mortintoj – t.e. tiuj, kiuj estas senigitaj de la spirito de amo de Dio, kaj ne partohavas en la sanktigita eterna vivo – estos juĝataj kun justeco, kio signifas, ke ili levas sin, por ricevi, kion ili meritas. Li videbligos la realecojn de iliaj sekretoj, montrante, kiel malaltan gradon ili okupas en la mondo de l’ ekzisto, kaj ke efektive ili estas regataj de morto.

“Kaj la tempo doni la rekompencon al Viaj servistoj, la profetoj, kaj al la sanktuloj kaj al la timantoj de Via nomo, malgrandaj kaj grandaj.” Tio estas, li distingos la justulojn kun senfina malavareco, igante ilin brili sur la horizonto de eterna honoro, kiel steloj de la ĉielo. Li helpos ilin, donante al ili konduton kaj agojn, kiuj estas lumoj de la homara mondo, rimedoj de gvido kaj kaŭzoj de la eterna vivo en la Dia Regno.

“Kaj pereigi la detruantoj de la tero.” Ĝi signifas, ke li tute senpovigos la senzorgulojn; ĉar vidigita estos la blindeco de blindulo, kaj ankaŭ la vidpovo de vidanto; ekkonita estos la senscio de erarantoj, kaj vidigita estos la saĝeco de tiuj, kiuj estas gvidataj – sekve la detruantoj estos pereigitaj.

“Kaj malfermiĝis la enĉiela templo de Dio”, kio signifas, ke la dia Jerusalemo estas fondita kaj la Sankte-Sankto fariĝis videbla. La Sankte-Sankto, laŭ la terminaro de tiuj, kiuj havas la saĝecon, estas la esenco de la Dia Leĝo kaj la ĉielaj kaj veraj instruoj de la Sinjoro, kiuj estis ŝanĝitaj en la ciklo de neniu el la profetoj, kiel estis antaŭe klarigite. La sanktejo de Jerusalemo estas komparita al la realeco de la Leĝo de Dio, kiu estas la Sankte-Sankto, kaj la tuto de leĝoj, interkonsentoj, ritoj kaj materialaj reguloj estas la urbo de Jerusalemo – pro tio ĝi estas nomata la ĉiela Jerusalemo. Mallonge dirante, ĉar en tiu ĉi ciklo la Suno de l’ Realeco radiigos la lumon de Dio kun plej granda brilego, tial la esenco de la instruoj de Dio estos realigita en la mondo de l’ ekzisto, la mallmoj de malklereco kaj senscio estos dispelitaj, la mondo fariĝos nova mondo kaj klereco ekregos universale. Tiel aperos la Sankte-Sankto.

“Kaj malfermiĝis la enĉiela templo de Dio” signifas ankaŭ, ke per la disproklamo de la diaj instruoj, apero de la ĉielaj misteroj kaj sinlevo de la Suno de l’ Realeco la pordoj de sukceso kaj prospero estos malfermitaj en ĉiuj direktoj, kaj klaraj estos la signoj de boneco kaj de ĉielaj benoj.

“Kaj vidiĝis en Lia templo la kesto de Lia interligio”. T.e. la Libro de Lia Testamento aperos en Lia Jerusalemo, la Epistolo pri la Interligo[42] estos starigita kaj la signifo de la Testamento kaj de la Interligo fariĝos klara. La famo de Dio disvastiĝos tra la Oriento kaj tra la Okcidento, kaj la proklamo de la Afero de dio plenigos la mondon. Perfortantoj de la Interligo estos degraditaj kaj dispelitaj, kaj fideluloj estos bontraktataj kaj glorata, ĉar ili tenas sin je la Libro de la Testamento, kaj estas firmaj kaj persistaj en la Interligo.

“Kaj fariĝis fulmoj kaj voĉoj kaj tondroj kaj tertremo kaj granda hajlo”. Ĝi signifas, ke post la apero de la Libro de la Testamento estos granda fulmotondro, kaj zigzagos la fulmoj de kolero kaj indigno de Dio, sonos la tondrobruoj de perfortantoj de la Interligo, kaj okazos tertremoj de dubo, la hajlo de termentoj batos la perfortantojn de la Interligo, kaj eĉ tiuj, kiuj laŭkonfese estas kredantoj, falos en provojn kaj tentojn.

XII.

KOMENTARIO PRI LA DEKUNUA ĈAPITRO DE JESAJA.

En Jesaja, ĉaptiro dekunua, versoj unua ĝis deka, estas dirite:

“Eliros markoto el la trunko de Jiŝaj, kaj branĉo elkreskos el ĝiaj radikoj. Kaj estos sur li la spirito de la Eternulo, spirito de saĝo kaj prudento, spirito de konsilo kaj forto, spirito de sciado kaj de timo antaŭ la Eternulo. Kaj agrabla estos al li la timo antaŭ la Eternulo; kaj ne laŭ la rigardo de siaj okuloj li juĝados, ne laŭ la aŭdo de siaj oreloj li eldirados verdiktojn; sed li juĝados malriĉulojn laŭ vero, kaj laŭ justeco li eldirados verdiktojn por humiluloj de la lando; kaj li frapos la teron per la vergo de sia buŝo, kaj per la spiro de siaj lipoj li mortigos malpiulon. Vero estos la zono de lia lumbo, kaj fideleco la zono de liaj koksoj. Kaj loĝos lupo kun ŝafido, kaj leopardo kuŝos kun kaprido, kaj bovido kaj leonido kaj grasigita bruto estos kune, kaj malgranda knabo ilin kondukos. Kaj bovino paŝiĝos kun urso, kaj iliaj idoj kuŝos kune; kaj leono simile al bovo manĝos pajlon. Kaj suĉinfano ludos super la truo de aspido, kaj demamigita infano metos sian manon sur la neston de vipuro. Oni ne malbonagos kaj ne difektos sur Mia tuta sankta monto, ĉar la tero estos tiel plena de konado de la Eternulo, kiel la akvo plenigas la maron.”

La vortoj pri la markoto el la trunko de Jiŝaj povus esti prave rilatigitaj al Kristo, ĉar Jozefo devenis el la posteularo de Jiŝaj, la patro de Davido; sed ĉar Kristo ricevis sian ekziston pere de la Spirito de Dio, li nomis sin la Filo de Dio. Se li ne farus ĝin, tiu ĉi priparolo povus rilati al li. Krom tio la faktoj, kiujn li indikas, kiel okazantajn en la tagoj de la markoto, se oni klarigas ilin simbole, plenumiĝis parte en la tagoj de Kristo, sed ne tute; kaj se ni ne klarigus ilin, tiam sendube neniu el la signjo estus aperinta. Ekzemple lup kaj ŝafido, leono kaj kaprido, suĉinfano kaj aspido – tio estas metaforoj kaj simboloj de deversaj nacioj, popoloj, antagonistaj sektoj kaj malamikaj rasoj, kiuj estas tiel kontraŭaj kaj malamikaj unu la alia, kiel lupo kaj ŝafido. Ni diras, ke per la spiritblovo de Kristo ili ricevis konkordon kaj harmonion, ili estis vivigitaj kaj interrilatis unu kun aliaj.

Sed “Oni ne malbonagos kaj ne difektos sur Mia tuta sankta monto, ĉar la tero estos tiel plena de konado de la Eternulo, kiel la akvo plenigas la maron.” Tiuj ĉi kondiĉoj ne ekregis en la tempo de la revelacio de Kristo. Ĉar ĝis la hodiaŭa tago diversaj kaj antagonistaj nacioj ekzistas en la mondo, tre malmultaj konfesas la Dion de Izraelo, kaj pli granda parto estas sen konado de Dio. En la sama maniero universala paco ne ekestis en la tempo de Kristo; t.e. inter la antagonistaj kaj malamikaj nacioj estis nek paco, nek konkordo, malpacoj kaj malkonsentoj ne ĉesis, kaj interpaciĝo kaj sincereco ne aperis. Eĉ en tiu ĉi tago inter la kristanaj sektoj kaj nacioj oni renkontas malsimpation, malamon kaj plej akran malamikecon.

Sed tiuj ĉi versoj konformas vorton post vorto al Bahá’u’lláh: tiel en tiu ĉi mirinda ciklo la tero estos aliformita kaj la mondo de la homaro ornamita per trankvileco kaja beleco. Malpacojn, malkonsentojn kaj murdojn anstataŭas paco, vero kaj konkordo; inter nacioj, popoloj, rasoj kaj landoj ekregos amo kaj amikeco. Reciproka helpo kaj unueco estos fonditaj, kaj fine milito estos tute forigita. Kiam la leĝoj de la Plej Sankta Libro estos devoforte enkondukitaj, malpacoj kaj malkonsentoj ricevos finan verdikton de absoluta justeco antaŭ ĝenerala tribunalo[43] de la nacioj kaj regnoj, kaj aperantaj malfacilaĵoj estos solvataj. La kvin partoj de la mondo formos nur unu, la multenombraj nacioj fariĝos unu, la supraĵo de la tero estos unu lando, kaj la homaro estos unu socio. La rilatoj inter landoj, sinmikso, unueco kaj amikeco de popoloj kaj socioj atingos tian gradon, ke la homa gento estos kiel unu familio kaj parencaro. La lumo de ĉiela amo brilos, kaj la mallumo de malamikeco kaj malamo estos forpelita el la mondo. Universala paco starigos sian tendon en al centro de la mondo, kaj la Benita Arbo de Vio tiel kreskos kaj disetendos siajn branĉojn, ke ĝi donos ombron al la Oriento kaj al la Okcidento. Forta kaj malforta, riĉa kaj malriĉa, antagonistaj sektoj kaj malamikaj nacioj – kiuj estas kiel lupo kaj ŝafido, leopardo kaj kaprido, leono kaj bovido – rilatos unu al alia kun plej kompleta amo, amikeco, justeco kaj senpartieco. La mondo estos plena de scienco, de komprenado de la realeco de l’ misteroj de estaĵoj, kaj de konado de Dio.

Konsideru nun, kian progreson faris scienco kaj komprenado en tiu ĉi granda jarcento, kiu estas la ciklo de Bahá’u’lláh, kiel multaj sekretoj de l’ ekzisto estis malkovritaj, kiel multaj grandaj elpensaĵoj ekvidis la lumon kaj multiĝas en sia nombro de tago al tago. Baldaŭ materiala scienco kaj instruiteco, same kiel la konado de Dio, faros tian progreson kaj elmontros tiajn mirindaĵojn, ke la rigardantoj estos frapitaj de miro. Tiam la mistero de la verso en Jesaja “ĉar la tero estos tiel plena de konado de la Eternulo, kiel la akvo plenigas la maron” fariĝos absolute klara.

Pripensu nur, ke en la mallonga tempo de post la apero de Bahá’u’lláh, popoloj de ĉiuj landoj, nacioj kaj rasoj eniris la ombron de tiu ĉi Afero. Kristanoj, judoj, zoroastranoj, budhanoj, hindoj kaj persoj – ĉiuj interrilatas kun plej granda amikeco kaj amo, kvazaŭ ili efektive, kune kun siaj samuloj, estus parencoj kaj samgentanoj de mil jaroj, ĉar ili estas kiel patro kaj infano, patrino kaj filino, fratino kaj frato. Ĝi estas unu el la signifoj de la unueco de lupo kaj ŝafido, leopardo kaj kaprido, kaj leono kaj bovido.

Unu el la grandaj faktoj, okazontaj en la tago de l’ revelacio de tiu senkompara Branĉo, estas suprenlevo de la Standardo de Dio inter ĉiuj landoj; ĝi signifas, ke ĉiuj nacioj kaj gentoj venos en la ombron de al Dia Flago, kiu estas ĝuste la Nobla Branĉo mem, kaj fariĝos unu nacio. La antagonismoj de kredoj kaj religioj, la malamikecoj de rasoj, popoloj, kaj ĉiuj naciaj diferencoj estos elradikigitaj el inter ili. Ĉiuj estos unu en religio, unu en kredo, unu en raso, ĉiuj estos unu popolo kaj loĝos en unu patrujo, kiu estas la tera globo. Universala paco kaj konkordo estos realigitaj inter ĉiuj nacioj, kaj la senkompara Branĉo kunigos la tutan Izraelon: ĝi signifas, ke en tiu ĉi ciko Izraelo estos kunvenigita en la Sanktan Landon, kaj ke la juda popolo, disĵetita tra la Oriento kaj Okcidento, Nordo kaj Sudo, estos reunigita.

Rigardu nun: tiuj ĉi faktoj ne okazis en la kristana ciklo, ĉar la nacioj ne venis sub unu Standardon, kiu estas la Dia Branĉo. Sed en tiu ĉi ciklo de la Eternulo ĉiuj nacioj kaj popoloj eniros en la ombron de tiu ĉi Flago. Simile Izraelo, disĵetita tra la tuta mondo, ne estis reunigita en la Sankta Lando en la kristana ciklo. Sed en la komenco de la ciklo de Bahá’u’lláh tiu dia promeso, klare esprimita en ĉiuj Libroj de la Profetoj, komencis plenumiĝadi. Vi povas vidi, kiel el ĉiuj partoj de la mondo judaj gentoj venas en la Sanktan Landon; ili vivas en vilaĝoj kaj kamparoj, kiuj ili faras siaj propraj, kaj tagon post tago ili tiel plimultiĝas, ke Palestino fariĝos ilia hejmo.

XIII.

KOMENTARIO PRI LA DEKDUA ĈAPITRO DE LA APOKALIPSO DE S-TA JOHANO.

Ni klarigis antaŭe, ke la plej ofta senco de la trovataj en la Sanktaj Libroj esprimoj: la Sankta Urbo, la Jerusalemo de Dio – estas la Leĝo de Dio. Ĝi estas komparita kelkfoje al fianĉino, jen al Jerusalemo, kaj alifoje al nova ĉielo kaj tero. Tiel en la ĉapitro dudek-unua, versoj unua, dua kaj tria de la Apokalipso de S-ta Johano estis dirite: “Kaj mi vidis novan ĉielon kaj novan teron; ĉar la unua ĉielo kaj la unua tero forpasis; kaj la maro jam ne ekzistis. Kaj mi vidis la sanktan urbon, novan Jerusalemon, malsuprenirantan el la ĉielo for de Dio, pretigitan, kiel fianĉino, ornamita por sia edzo. Kaj mi aŭdis grandan voĉon el la trono, dirantan: Jen la tabernaklo de Dio estas kun la homoj, kaj Li loĝos kun li, kaj ili estos Liaj popoloj, kaj Dio mem estos kun ili kaj estos ilia Dio.”

Rimarku, kiel klare kaj evidenta estas, ke la unua ĉielo kaj la unua tero signifas la antaŭan Leĝon. Ĉar estas dirite, ke la unua ĉielo kaj la unua tero forpasis, kaj la maro jam ne ekzistas: tio ĉi esprimas, ke la tero estas la loko de l’ juĝo, kaj sur tiu ĉi tero de l’ juĝo ne ekzistas maro; ĝi signifas, ke la instruoj kaj la Leĝo de Dio komplete ĉirkaŭregos la teron, kaj ĉiuj homoj aliĝos al la Afero de Dio, kaj la tero estsos entute loĝata de kredantoj; tial ne ekzistos plu maro, ĉar la restejo kaj vivloko de homo estas kontinento. Alivorte – en tiu epoko la kampoj de la Leĝo estos plezurejoj de homo. Tia tero estas solida; la piedoj ne glitas sur ĝi.

La Leĝo de Dio estas ankaŭ priskribita kiel la Sankta Urbo, la Nova Jerusalemo. Estas klare, ke la Nova Jerusalemo, kiu malsuprenvenas el la ĉielo, ne estas urbo el ŝtonoj, mortero, brikoj, tero kaj ligno. Ĝi estas la Leĝo de Dio, kiu malsuprenvenas el la ĉielo kaj estas nomata nova; ĉar estas klare, ke la Jerusalemo el ŝtonoj kaj tero ne malsuprenvenas el la ĉielo, kaj ke ĝi ne estas renovigata, sed tio, kio estas renovigata estas la Leĝo de Dio.

La Leĝo de Dio estas ankaŭ komparita al belvestita fianĉino, kiu vidiĝas kun plej belaj ornamaĵoj, kiel estas dirite en la dudek-unua ĉapitro de la Apokalipso de S-ta Johano: “Kaj mi vidis la sanktan urbon, novan Jerusalemon, malsuprenirantan el la ĉielo for de Dio, kiel fianĉino, ornamita por sia edzo.” Kaj en la ĉapitro dekdua, verso unua, estas dirite: “Kaj granda signo vidiĝis en la ĉielo: virino vestita per la suno, kaj la luno sub ŝiaj piedoj, kaj sur ŝia kapo krono el dekdu steloj.” Tiu ĉi virino estas la fianĉino, la Leĝo de Dio, kiumalsuprenvenis je Mahometo. La suno, per kiu ŝi estas vestita, kaj la luno sub ŝiaj piedoj estas la du grandaj nacioj, kiuj estas en la ombro de tiu Leĝo, la regnoj de Persujo kaj de Turkujo, ĉar la emblemo de Persujo estas la suno, kaj de Turkujo – kvaronluno: tiel la suno kaj la luno estas la emblemoj de du regnoj, kiuj estas en la povo de la Leĝo de Dio. Poste estas dirite: “kaj sur ŝia kapo krono el dekdu steloj”. Tiuj ĉi dekdu steloj estas la dekdu imámoj, kiuj estis subtenantoj de la Leĝo de Mahometo kaj edukantoj de la popolo, brilantaj kiel steloj sur la ĉielo de gvido.

Plue estas dirite en la dua verso: “Kaj estante graveda, ŝi ekkriis,” kio signifas, ke la Leĝo troviĝis en graj malfacilaĵoj kaj estis subigita al grandaj zorgoj kaj afliktoj, ĝis estis naskita perfekta ido, t.e. la novvenanta Malkaŝanto, la Promesito, kiu estas perfekta ido, kaj kiu estas nutrita en la sino de tiu Leĝo, kiu estas kvazaŭ ĝia patrino. La koncernata infano estas Báb, la Unua Punkto, kiu estis vere naskita de la Leĝo de Mahometo. Ĝi signifas, ke la Sankta Realeco, kiu estas infano kaj rezulto de la Leĝo de Dio, lia patrino, kaj tiu, kiu estas promesita de tiu religio, trovas realecon en la regno de tiu Leĝo, sed pro la despoteco de la drako la infano estis forkaptita al Dio. Post mil ducent sesdek tagoj la drako estis pereigita, kaj la naskito de la Leĝo de Dio, la Promesito, iĝis viebla.

Versoj 3 kaj 4. “Kaj vidiĝis alia signo en la ĉielo, kaj jen granda ruĝa drako, havanta sep kapojn kaj dek kornojn, kaj sur siaj kapoj sep diademojn. Kaj ĝia vosto trenis trionon de la steloj de la ĉielo, kaj ĵetis ilin sur la teron.” Tiuj ĉi signoj estas aludo al la dinastio de Umayya’idoj, kiuj regis en la mahometana religio. La sep kapoj kaj sep diademoj signifas la sep landojn kaj regnojn, super kiuj etendis sin la povo de Baní-Umayyih: tio estas la roma regiono apud Damakso, la persa, araba kaj egipta regionoj, kune kun la regionoj de Afriko, nome Tunizio, Maroko kaj Alĝerio, la regiono de Andaluzio, kiu estas nun en Hispanujo, kaj la regiono de Turkestano kaj Transoksanio. Baní-Umayyih havis la povon super tiuj ĉi landoj. La dek kornoj signifas la nomoj de la regantoj, dek nomoj de la komandantoj kaj ĉefoj – la unua estis Abu Sufian kaj la lasta Marwan, sed kelkaj el ili estis samnomaj. Tiel do estis du Mu’awia, tri Yazid, du Walid kaj du Marwan; sed se ni kalkulus la nomojn sen ripetado, estus dek nomoj. Baní-Umayyih, el kiuj la unua estis Abu Sufian, la emiro de Mekko kaj ĉefo de la dinastio de Umayya’idoj, kaj la lasta – Marwan, ekstermis trionon de noblaj kaj sanktanimaj personoj el la posteularo de Mahometo, kiuj estis kiel la steloj de la ĉielo.

Verso 4. “Kaj la drako staris antaŭ la virino naskonta, por ke, kiam ŝi estos naskinta, ĝi formanĝu ŝian infanon”. Kiel ni antaŭe klarigis, tiu ĉi virino estas la Leĝo de Dio. La drako staris proksime de la virino, por formanĝi ŝian infanon, kaj tiu ĉi infano estis la promesita Malkaŝanto, la naskito de la Leĝo de Mahometo. Baní-Umayyih ĉiam insidis, por ekkapti la Promesiton, naskiĝontan el la posteulanaro de Mahometo, por pereigi kaj neniigi lin; ĉar ili tre timis la aperon de la promesita Malkaŝanto, kaj penis mortigi ĉiun el la posteluloj de Mahometo, kiu estis alte respektata.

Verso 5. “Kaj ŝi naskis filon, viran infanon, kiu regos ĉiujn naciojn per fera sceptro”. Tiu ĉi granda filo estas la promesita Malkaŝanto, naskita de la Leĝo de Mahometo kaj nutrita en la sino de la diaj instruoj. La fera sceptro estas simbolo de povo kaj potenco – ĝi ne estas glavo – kaj signifas, ke kun diapovo kaj potenco li estros ĉiujn naciojn de la tero. Tiu ĉi filo estas Báb.

Verso 6. “Kaj la virino forkuris en la dezerton”, t.e. la Leĝo de Dio forkuris en la dezerton, komprenante per tio la vastan dezerton de Hijáz kaj la Araban Duoninsulon.

Verso 6. “Kie ŝi havis lokon, pretigitan de Dio.” La Araba Duoninsulo fariĝis loĝejo kaj restejo kaj centro de la Leĝo de Dio.

Verso 6. “Por ke tie oni nutru ŝin mil ducent sesdek tagojn.” En la terminaro de la Sankta Libro tiuj mil ducent sesdek tagoj signifas mil ducent sesdek jarojn, por la daŭro de kiuj la Leĝo de Dio estis starigita en la sovaĝejo de Arabujo, la granda dezerto: el ĝi venis la Promesito. Post mil ducent sesdek tagoj tiu Leĝo ne havos plu influon, ĉar la frukto de tiu arbo estos malaperinta, kaj la rezulto estos finatingita.

Konsideru nun, kiel tiuj profetaĵoj konformas unu kun alia. En la Apokalipso la apero de la Promesito estas difinita kiel okazonta post kvardek du monatoj, kaj Daniel esprimis tion ĉi kiel tri tempojn kaj duonon, kio estas ankaŭ kvardek du monatoj; tio ĉi estas mil ducent sesdek tagoj. En alia loko de la Apokalipso de S-ta Johano estas klare dirita pri mil ducent sesdek tagoj, kaj en la Sankta Libro estas dirite, ke ĉiu tago signifas jaron. Nenio povus esti pli klara, ol la harmonio inter tiuj profetaĵoj. Báb aperis en la jaro 1260 de Hijrah de Mahometo, kiu estas la universala mahometana tempokalkulo. Por neniu Malkaŝanto estas pli klaraj pruvoj en la Sanktaj Libroj, ol tio ĉi. Por tiu, kiu estas justa, la sameco de la tempoj, indikitaj per la langoj de la Grandaj, estas la plej konvika pruvo. Ekzistas nenia ebla klarigo de tiuj profetaĵoj. Benitaj estas justuloj, kiuj serĉas la veron. Sed se mankas justeco, homoj atakas, kontraŭparoloas kaj malkaŝe neas la evidentajn pruvojn, kiel la fariseoj, kiuj en la tempo de la revelacio de Kristo kun grandega obstineco neis la klarigojn de Kristo kaj de liaj disĉiploj. Ili mallumigis la Aferon de Kristo antaŭ sensciuloj, dirante: “Tiuj ĉi profetaĵoj ne estas pri Kristo, sed pri la Promesito, kiu venos pli poste, konforme kun la kondiĉoj, esprimitaj en la Biblio.” Kelkaj el tiuj kondiĉoj estis, ke li devas havi regnon, sidi sur la trono de Davido, firmigi la leĝojn de la Biblio kaj aperigi tian justecon, ke lupo kaj ŝafido kunvenos ĉe unu fonto.[44]

XIV.

SPIRITAJ PRUVOJ.

En tiu ĉi materiala mondo tempo havas ciklojn; lokoj aliiĝas pro sinsekvaj sezonoj, kaj por animo estas progreso, malprogreso kaj eduko.

Kelkfoje estas printempo, alifoje aŭtuno, kaj en alia tempo somero aŭ vintro.

Printempe estas nuboj, kiuj sendas teran ŝatindan pluvon, moskodoraj ventetoj kaj vivodonaj zefiroj; la aero estas perfekte modera, pluvo venas el la ĉielo, la suno brilas, fruktodonigaj ventoj peletas la nubojn, la mondo estas renovigita kaj la ekspiro de vivo montriĝas en vegetaĵoj, en bestoj kaj en homoj. Teraj estaĵoj pasas el unu stato en alian. Ĉio vestas sin per novaj vestoj, kaj la nigra tero kovras sin per herboj; montoj kaj valoj estas ornamitaj per verdaĵoj, arboj kreskigas foliojn kaj florojn, ĝardenoj naskas florojn kaj aromajn herbojn. La mondo fariĝas alia mondo, kaj ĝi ricevas vivodonan spiriton. La tero estis senviva korpo; ĝi trovas novan spiriton kaj aperigas senfinan belecon, ĉaromon kaj freŝecon. Tiel printempo estas kaŭzo de nova vivo kaj ĝi inspiras novan spiriton.

Poste venas somero, kiam la varmo pligrandiĝas kaj kreskado kaj disvolviĝado atingas la plej grandan potencon. La energio de vivo en la vegetaĵa regno atingas la gradon de perfekteco, aperas fruktoj kaj proksimiĝas la tempo de rikolto; grensemo aliformis sin en grengarbon, kaj oni amasigas provizon por vintro. Poste venas maltrankvila aŭtuno, kiam blovas malsanigaj kaj senfruktaj ventoj; ĝi estas la sezono de malsanoj, kiam ĉio velkas kaj la balzama aero malboniĝias. La printempaj blovetoj ŝanĝas sin en aŭtunajn ventojn, la fruktodonaj verdaj arboj iĝas sekaj kaj nudaj, floroj kaj bonodoraj herboj forvelkas, la belaj ĝardenoj aliformas sin en amasojn da polvo. Post tiu ĉi sezono venas vintro kun malvarmo kaj ventegoj. Neĝas, pluvas, hajlas, frostas, estas ventegoj, tondroj kaj fulmoj, akvoj glaciiĝas; ĉiuj kreskaĵoj mortas kaj bestoj malfortiĝas kaj mizeras.

Post kiam tiu ĉi stato estas atingita, denove revenas la vivodona printempo kaj la ciklo estas rekomencita. La printempo kun sia armeo de freŝeco kaj beleco dismetas la tendaron sur ebenaĵoj kaj montoj kun granda pompo kaj lukso. Refoje la formoj de kreaĵoj estas renovigitaj kaj la kreado de estaĵoj denove rekomencas sin. Korpoj kreskas kaj disvolviĝas, ebenaĵoj kaj sovaĝejoj iĝas verdaj kaj fruktodonaj, arboj kreskigas florojn, kaj la printempo de la pasinta jaro revenas en perfekta pleneco kaj gloro. Tia estas kaj tia devas esti la ciklo kaj sinsekvo de l’ ekzisto: tia estas la ciklo kaj sinsekvaro de la materiala mondo.

Same estas kun la spiritaj cikloj de la profetoj. Ĝi signifas, ke la tago de la apero de Sankta Malkaŝanto estas la spirita printempo; ĝi estas la dia brilegaĵo, ĝi estas la ĉiela donaco, la blovo de vivo, la supreniro de la Suno de l’ Realeco. Spiritoj estas revivigitaj, koroj estas refreŝigitaj, animoj fariĝas bonaj, ekzisto estas ekmovita, realecoj de homoj estas ĝojigitaj kaj kreskas kaj evoluas en bonaj kvalitoj kaj perfektecoj. Okazas universala progreso kaj estas leviĝo el mortintoj kaj plorkriado; ĉar ĝi estas la tago de juĝo, la tempo de maltrankvilo kaj afliktoj, kaj ĝi estas samtempe la periodo de ĝojo, de feliĉeco kaj de absoluta altirpovo.

Poste la vivinspira printempo finas sin per fruktodona somero. La vorto de Dio estas altglorata, la Leĝo de dio estas disproklamita, ĉio atingas perfektecon. La ĉiela tablo estas pretigita, sanktaj blovoj bonodorigas la Orienton kaj la Okcidenton, la instruoj de Dio konkeras la mondon, homoj estas edukitaj, laŭdindaj rezultoj estas ricevataj, universala progreso aperas en la mondo de la homaro kaj ĉion ĉirkaŭas la dia malavareco. La Suno de l’ Realeco levas sin de la horizonto de la Regno kun grandega potenco kaj varmo. Kiam ĝi atingas la meridianon, ĝi komencas mallevi sin kaj iri malsupren, kaj la spiritan someron sekvas aŭtuno, en kiu kreskado kaj disvolviĝado estas haltigitaj. Blovetoj ŝanĝas sin en detruajn ventojn, kaj la malbonsaniga sezono senhaviĝas de la beleco kaj freŝeco de ĝardenoj, ebenaĵoj kaj laŭboj. Tio signifas, ke la altirpovo kaj bonvolo ne estas plu, ke la diaj kvalitoj ŝanĝas sin, la radiado de koroj estas mallumigita, la spiriteco de animoj estas aliigita, malvirto anstataŭas virton, sankteco kaj pureco malaperas. Restas nur la nomo de la religio de Dio kaj la ĝeneralaj formoj de la diaj instruoj. La fundamentoj de la religio de Dio estas detruitaj kaj ruinigitaj, kaj restas nenio, krom formoj kaj kutimoj. Aperas dividoj, firmeco ŝanĝas sin en malfirmecon kaj spiritoj iĝas mortaj; koroj malfortas, animoj intertiĝas, kaj venas vintro, t.e. la malvarmo de senscio ĉirkaŭprenas la mondon kaj la malluma de homa eraro ekregas. Post tio ĉi venas indiferenteco, malobeo, senkonsidereco, maldiligenteco, malvirteco, bestaj instinktoj kaj la malvarmeco kaj sensenteco de ŝtonoj. Ĝi estas kiel la tempo de vintro, kiam la tera globo, senigita de la influo de l’ sunvarmo, iĝas dezerta kaj malgaja. Kiam la mondo de intelekto kaj pensoj atingas tiun ĉi staton, restas sole daŭra morto kaj konstanta neekzisto.

Post kiam la vintra tempo plenumis sian efikon, denove venas la spirita printempo kaj nova ciklo komenciĝas. Spiritaj ventetoj blovas, la lumega tagiĝo ekruĝas, la diaj nuboj verŝas pluvon, la radioj de la Suno de l’ Realeco ekbrilas, la mondo de l’ kreaĵoj ricevas novan vivon kaj vestas sin per mirindaj vestoj. Ĉiuj signoj kaj donacoj de la pasinta printempo reaperas kun eble eĉ pli granda grandiozeco en tiu ĉi sezono.

La spiritaj cikloj de la Suno de l’ Realeco estas kiel la cikloj de la materiala suno; ili ĉiam ripetas sin kaj renoviĝas. La Suno de l’ Realeco, kiel la materiala suno, havas multajn lokojn de apero kaj leviĝo: unu tagon ĝi leviĝas en la zodiaka signo de Kankro, alian tagon en la signo de Pesilo aŭ Fiŝoj, alifoje ĝi sendas siajn radiojn en la signo de Leono. Sed la suno estas unu sunuo kaj unu realaĵo; tiuj, kiuj havas la scion, amas la sunon kaj ne esats blindĉarmitaj per la lokoj de ĝia apero kaj leviĝo. Tiuj, kiuj havas la komprenon, estas serĉantoj de la Vero, kaj ne de la loko, kie ĝi aperas, ne de la punktoj, en kiuj ĝi eklumas; tial ili adoras la Sunon, en kiu ajn punkto de la zodiako ĝi aperas, kaj ili serĉas la Realecon en ĉiu Sanktanima Persono, kiu elmontras ĝin. Tiaj homoj ĉiam atingas la veron kaj ne estas vualitaj kontraŭ la Suno de la Dia Mondo. Amanto de la suno kaj serĉanto de la lumo ĉiam turnas sin al la suno, ĉu ĝi leviĝas en la signo de Leono, aŭ sendas siajn donacojn el la signo de Kankro, aŭ radias el Ĝemeloj; sed homoj sensciaj kaj neinstruitaj esats amantoj de la zodiakaj signoj, enamiĝintaj kaj blindĉarmitaj de la leviĝlokoj, ne de la suno. Kiam ĝi estis en la signo de Kankro, ili turnis sin al ĝi, kvankam poste la suno transiris en la signon de Pesilo; ĉar ili estis amantoj de la signo, ili turnis sin al ĝi kaj ligis la korojn al ĝi, kaj estis senigitaj de la influo de la suno nur pro tio, ke ĝi ŝanĝis sian lokon. Ekzemple iam la Suno de l’ Realeco verŝis siajn radiojn el la signo de Abrahamo, poste ĝi ekbrilis en la signo de Moseo kaj lumigis la horizonton, alifoje kun granda povo kaj brilego ĝi leviĝis en la signo de Kristo: tiuj, kiuj estis serĉantoj de la Realeco, adorklinis sin antaŭ tiu Realeco, kie ajn ili vidis ĝin, sed tiuj, kiuj estis korligitaj al Abrahamo, estis senigitaj de ĝia influo, kiam ĝi ekbrilis super Sinaj kaj lumigis la realecon de Moseo. Tiuj, kiuj forte tenis sin je Moseo, estiss ankaŭ vualitaj, kiam la Suno de l’ Realeco ekbrilis en Kristo, k.t.p.

Tial homo devas esti serĉanto de la Realeco, kaj li trovos tiun Realecon en ĉiu Sanktanima Persono. Li devas esti ĉarmita kaj ensorĉita kaj allogita de la dia malavaraĵo; li devas esti kiel papilio, kiu esats amanto de lumo, el kiu ajn lampo ĝi brilas, kaj kiel najtingalo, kiu estas amanto de rozo, en kiu ajn ĝardeno ĝi kreskas.

Se la suno leviĝus en la okcidento, ĝi estus tamen tiu sama suno; oni ne devas forturni sin de ĝi pro ĝia leviĝ-loko, nek konsideri la okcidenton ĉiama loko de sunsubiro. Simile oni devas konsideri la ĉielajn malavaraĵojn kaj serĉi la Dian Matenruĝon. En kiu ajn loko ĝi aperus, homo devas esti ĝia pasia amanto. Konsideru, ke se la judoj ne persistus en la sinturno al la horizonto de Moseo kaj atentus nur la Sunon de l’ Realeco, sendube ili rekonsus tiun ĉi Sunon en ĝia plej granda brilo en la tagiĝloko de la realeco de Kristo. Sed ve! Milfoje ve! Sinliginte al la eksteraj vortoj de Moseo, ili estis senigitaj de la diaj malavaraĵoj kaj de la grandiozaj belegaĵoj!

XV.

LA VERA BONSTATO.

La honoro kaj gloro de ĉiu ekzistanta estaĵo dependas de kaŭzoj kaj cirkonstancoj.

La glorkialo, ornamo kaj perfekteco de la tero estas esti verda kaj fruktodona dank’ al la malavaraĵoj de printempaj nuboj. Vegetaĵoj kreskas, floroj kaj aromaj herboj ĝermas, fruktarboj plenkovras sin per floroj kaj kreskigas novajn kaj freŝajn fruktojn. Ĝardenoj fariĝaj belaj kaj herbejoj ornamitaj; montoj kaj ebenaĵoj vestas sin per verda vesto, kaj ĝardenoj, kampoj vilaĝoj kaj urboj estas beligitaj. Tio ĉi estas la bonstato de la minerala mondo.

La plejsupro de gloro kaj perfekteco de la vegetaĵa mondo estas, ke arbo kresku ĉe la bordo de freŝakva torento, ke delikata venteto blovu sur ĝin, ke la varmo de la suno brilu sur ĝin, ke ĝardenisto prizorgu ĝian kulturadon, kaj ke tagon post tago ĝi maturiĝadu kaj donu fruktojn. Sed ĝia vera sukceso estas transiri en la bestan kaj homan mondon kaj anstataŭi tion, kio estis foruzita en la korpoj de bestoj kaj homoj.

La gloro de la besta mondo estas posedi perfektajn membrojn, organojn kaj povojn, kaj havi kontentigitajn ĉiujn bezonojn. Tio ĉi estas ĝia plej alta gloro, ĝia honoro kaj distingo. Tiel la plej alta feliĉo de besto estas havi verdan kaj abundan herbejon, perfekte puran fluantan akvon kaj belan, verdoriĉan arbaron. Se ĝi trovas sin en la posedo de ĉio tio, ne estas eble imagi por ĝi pli grandan bonstaton. Ekzemple se birdo konstras neston en verda kaj fruktoplena arbaro, en bela, alta loko, sur forta arbo, sur la supro de altkreskanta branĉo, kaj se ĝiaj bezonoj de semoj kaj akvo estas kontentigitaj, tio ĉi estas por ĝi perfekta bonstato.

Sed efektiva sukceso de besto estas, se ĝi transiras el la besta mondo en la homan mondon, kiel la mikroskopaj estaĵoj, kiuj per akvo kaj aero eniras homon, estas asimilitaj kaj antataŭas tion, kio estis konsumita en lia korpo. Tio ĉi estas la granda honor kaj sukceso por la besta mondo; oni povas imagi por ĝi nenian pli grandan honoron.

El tio estas kompreneble kaj klare, ke tiu bonstato, komforto kaj materiala sufiĉeco prezentas kompletan prosperon de mineraloj, vegetaĵoj kaj bestoj. Nenia riĉaĵo, bonstato, oportunaĵoj aŭ komforto de la materiala mondo estas egala al la bonstato de birdo: la areoj de ĉiuj ebenaĵoj kaj montoj estas ĝia loĝejo, kaj ĉiuj kampoj, vilaĝoj, herbejoj, paŝtejoj, arbaroj kaj sovaĝejoj estas ĝia posedaĵo. Kiu do estas pli riĉa, la birdo, aŭ la plej riĉa el homoj? ĉar kiom ajn da semoj ĝi manĝus kaj fordonus, ĝia riĉaĵo ne malgrandiĝas.

Estas do klare, ke la honor kaj gloro de homo devas konsisti el io pli, ol materialaj riĉaĵoj; materiala riĉaĵo estas nur branĉo, sed la radiko de la gloro de homo estas bonaj kvalitoj kaj virtoj, kiuj ornamas lian realecon. Tio ĉi estas la diaj elmontraĵoj, la ĉielaj donacoj, la noblaj emocioj, la amo kaj kono de Dio; universala saĝeco, intelektaj perceptoj, sciencaj malkovroj, justeco, senpartieco, honesteco, bonvolo, natura kuraĝo kaj denaska forto; respekto por rajtoj de aliaj kaj fideleco al interkonsentoj kaj interligoj; neriproĉindeco en ĉiuj cirkonstancoj; servado al la vero en ĉiuj kondiĉoj; oferado de la propra vivo por ĝenerala bono; afableco kaj estimo por ĉiuj nacioj; obeo al la instruoj de Dio, servado en la Dia Regno, gvidado de homoj kaj edukado de nacioj kaj rasoj. Tio ĉi estas la bonstato de la homa mondo! Tio ĉi estas la gloro de la homa mondo! Tio ĉi estas la eterna vivo kaj ĉiela honoro!

La realeco de homo ne aperigas tiujn ĉi virtojn alie, ol per la povo de Dio kaj per la diaj instruoj; ĉar supernatura povo estas necesa por ilia elmontro. Povas esti, ke en la mondo de la naturo aperas trajtetoj de tiuj ĉi perfektecoj; sed ili ne estas firmfonditaj kaj daŭraj; ili estas kvazaŭ radioj de la suno sur muro.

Ĉar la kompatema Dio metis tian mirindan kronon sur la kapon de homo, la homo devas klopodi, ke ĝiaj brilantaj juveloj iĝu videblaj en la mondo.

REEN

AL LA DUA PARTO

ĈEFPAĜO

AL LA BAHAA ESPERANTO-LIGO (BEL)

[1] ‘Abdu’l-Bahá estas la granda instruisto de baháismo. Li estas ankaŭ konata, precipe en Sirio, sub la nomo ‘Abbás Effendi. Por pluaj informoj rigardu la artikolon pri baháismo, p…

[2] En la esperanta eldono estas laŭeble sekvata la sistemo, akceptita de la Internaciaj Orientaj Kongresoj en 1894 kaj 1896.

[3] Koncerne la ideon pri Dio, rig.: “Oni povas kompreni Dion nur per la Diaj Malkaŝantoj”, paĝo..., kaj “La homa kono de Dio”, p....

La leganto vidos tie, ke Baháismo ne havas antropomorfan koncepton pri Dio, kaj ke se ĝi uzas la kutimajn terminojn, ĝi zorgeme klarigas ilian simbolan signifon.

[5] Malkaŝantoj de Dio estas fondintoj de religioj. Rig.

“La du klasoj de profetoj”, p. …

[8] Baní-Tamín, unu el la plej barbaraj gentoj, praktikis tiun abomenan moron.

[16] Báb estas nomata ĉi tie per la titolo Hadrat-i-Álá, Lia Superega Alteco. Sed por la oportuneco de la legantoj ni daůre nomados lin per la nomo, sub kiu li estas konata en Eůropo, t.e. Báb.

[18] Jamál-i-Mubárak, la Benita Belo, estas la titolo, donata ĉi tie al Bahá’u’lláh. Li estos nomata ankaů Jamál-I-Qidam, la Antaŭekzista, aŭ Antikva Belo. Sed ni nomados lin per la titolo Bahá’u’lláh, sub kiu li estas konata en la Okcidento.

[19] Li estis ekzilita unue en Baghdádon, poste en Konstaninopolon, post tio en Adrianopolon, kaj fine malliberigita en ‘Akká, la “Grandega Malliberejo”, en 1869.

[20] La penetrema juĝo de Bahá’u’ lláh en tiu ĉi okazo venkis la malicecon de liaj malamikoj, kiuj tute certe neniam konsentus en la elekto de la petota miraklo.

[21] La regiono, kie trovas sin Baha’u’lláh, Baghdád.

23 Unu el la verkoj de Bahá’u’lláh, skribita post lia deklaracio.

[24] Filo de la franca konsulo en Sirio, kun kiu Bahá’u’lláh estis en amikaj rilatoj.

[25] Nomoj de la epistoloj de Bahá’u’lláh.

[27] Rig. P. …. Noto… Ala Skribante tian gravecon al tiu ői ekzemplo de la prudento de Bahá’u’lláh, ‘Abdu’l-Bahá celas akcenti la senutilecon de mirakloj kiel de pruvo pri la vereco de Malkaěanto de Dio. Rig. “Mirakloj”, p. …

[28] Ekkrio, uzata de baháanoj kiel deklaro de la kredo; laŭvorte: “Ho Gloro de la plej Glora”.

[30] Sinlevinta super ĉion teran (not. de trad.).

[33] Varaqat-Ibn-Nawfal, kuzo de Khadíjih.

[36] Tiu ĉi frazo estas persa tra duko de la araba tie ĉi citita teksto de la Korano.

[38] Alia nomo de la Korano, signifanta Eminentecon

[39] Hájí Muhammad ‘Alí Bárfurúshí, unu el la ĉefaj disĉiploj de Báb kaj unu el la deknaŭ Literoj de la Vivanto.

[42] Unu el la verkoj de Bahá’u’lláh, en kiu li klare destinas ‘Abdu’l-Bahán kiel tiun, al kiu ĉiuj devas sin turni post lia morto.

[43] La univerala Baytu’l-‘Adl (Universala Domo de Justeco), speco de internacia arbitracia tribunalo, kreita de Bahá’u’lláh en Kitáb-i-Aqdas, la Plej Sankta Libro.

[44] Noto. – En tiuj ĉi lastaj konversacioj ‘Abdu’l-Bahá pli deziras harmoniigi en nova interpreto la apokalipsaj profetaĵojn de la judoj, kristanoj kaj mahometanoj, ol elmontri ilian supernaturan karakteron. Koncerne la povon de la profetoj rig. “La scio de la Diaj Malkaŝantoj”, paĝo… kaj “Vizioj kaj interrilatoj kun spiritoj”, paĝo…